PVV-stemmers gevoeliger voor huizenmarkt dan voor instroom migranten
donderdag 23 februari 2012 - Updated*** Als "bijrijder" mocht ik meehelpen bij een studie naar PVV-stemmers. Hoewel al enige tijd geleden academisch opgezet, levert die lessen op voor de "tussenformatie" die vanaf 5 maart op het Catshuis gaat plaatsvinden. En ook de Lansingerlandse politiek kan ervan leren met de plannen voor (hoe toepasselijk) het plan Wilderszijde.
AanleidingIn 2010 bouwde ik een database van de Tweede Kamer-uitslagen van 9 juni dat jaar. Het volgde uit eerder onderzoek, vooral dit blog. Het werk in 2010 was in samenwerking met NRC Handelsblad, dat op 16 juli 2010 de voorpagina en enkele middenpagina's van NRC Handelsblad en NRC Next inruimde voor de analyse. Op de voorpagina van de NRC stond: "Nooit eerder zijn de verkiezingsuitslagen van alle stembureaus in Nederland op één kaart gezet." NRC bouwde verder een applicatie Wat stemden uw buren.
Een van de conclusie was dat Paars-Plus, de coalitie die toen op tafel lag, vooral uit de grote stad komt. Of zelfs uit "Holland". Drie dagen na het artikel was Paars-Plus geen optie meer. Maar ja, de coalitie VVD/CDA/PVV is net zo specifiek geografisch verdeeld in draagvlak.
Dat leidde tot meer onderzoek, zoals analyses van alle uitslagen van Rotterdam van 1997 tot 2010, of de uitslagen van Delft, Rijswijk, Pijnacker-Nootdorp en Midden-Delfland. Sinds oktober 2011 ben ik officieel in dienst van de Universiteit Twente om een proefschrift te schrijven.
Via die database kwam ook contact tot stand met Wouter van Gent en Elmar Jansen van de Universiteit van Amsterdam. Daaruit volgde een artikel voor een Engelstalig academisch tijdschrift (naam volgt zodra publicatie geaccepteerd is).
Daarvan is nu net de proefversie online gezet. Die wordt nog aangepast op inkomend commentaar, en we moeten afwachten of het ook geplaatst gaat worden. Maar dat ziet er goed uit, want hoewel er nogal wat studies en artikelen over rechts-populistische partijen worden geschreven, is er heel weinig gepubliceerd over de geografische spreiding van PVV-kiezers. Al heb ik dus wel het een en ander hier op de plank liggen over diverse rechtse, linkse, en middenpartijen.
Opzet
Daarom was het interessant om als bijrijder mee te kijken bij de mannen van de Universiteit van Amsterdam. Met mijn eigen voorlopige onderzoeksresultaten kon ik laten zien dat bepaalde voorlopige conclusies in eerdere versies nader onderzoek vroegen.
En ik heb er extra op gelet dat het artikel voor een wat breder publiek leesbaar is. Het probleem met artikelen over Wilders in Nederland, of Vlaams Belang in België, is dat ze zich niet altijd beperken tot een koele beschrijving van eerder onderzoek en beschrijving van de resultaten. Om onduidelijke redenen moet altijd de eigen politieke mening van de auteur erin te lezen zijn. Ik snap dat niet, want gebleken vooringenomenheid doet afbreuk aan de geloofwaardigheid van de resultaten. En als je resultaten maatschappelijk relevant zijn, dan blijkt dat vanzelf wel. Zijn ze het niet, dan kun je dat toch niet afdwingen. Met hoofdauteurs afkomstig van de Universiteit van Amsterdam zou u, als lezer, misschien het risico van vooringenomenheid verwachten. Niets is minder waar! Ik denk dat het artikel zoals het er nu staat weinig aanleiding geeft tot twijfel. Hoewel natuurlijk ook de auteur van een wetenschappelijk artikel een mens is met zijn eigen drijfveren en ideeën. Maar commentaar is welkom!
Onderzoekshygiëne
Wij houden heel netjes in het artikel de nodige slagen om de arm. We gaan uit van de uitslagen per stembureau, proberen die te koppelen aan buurten en buurtdata volgens het CBS, en proberen dan uitspraken te doen over karakteristieken van de kiezers. Dat kan door ook de uitslagen van het Nationaal Kiezersonderzoek erbij te betrekken. In de conclusie is nog eens uitgelegd dat nader onderzoek nodig is om de geldigheid van de uitspraken te toetsen.
Van belang is ook de argumentatie om vast te stellen dat kiezers van rechts-populistische partijen net zo rationeel, of irrationeel, zijn als andere kiezers.
Resultaten
Onder het kopje "Results" staan eerst een aantal zaken die ook al in eerdere studies naar voren kwamen. Ambtenaren stemmen minder vaak PVV, en uitkeringsgerechtigden vaker wel. Hogere inkomens, ouderen, niet-Westerse mensen en niet-Nederlanders stemmen minder vaak PVV. PVV-stemmers wonen minder vaak in dichtbevolkte gebieden.
Opvallend is dat de mening van de kiezer (cynische houding, plaats op het links-rechts-spectrum, houding ten opzichte van moslims) niet erg geschikt is als beschrijvende karakteristiek van de kiezer. Die mening lijkt meer voort te komen uit andere factoren, die wel rechtstreeks invloed hebben op het kiesgedrag.
En vervolgens gebruiken we "mijn" database op stembureauniveau. Dan blijkt opvallend genoeg dat steun voor de PVV vooral zit in de minder stedelijke gebieden, en dat zowel dichtbevolkte gebieden als platteland slecht scoren. Steun is het grootst in na-oorlogse nieuwbouwwijken bij grote steden. Denk aan Almere.
Ook de huizenmarkt blijkt een goede voorspeller. PVV-stemmers wonen in de wat goedkopere woningen, en opvallend genoeg in gebieden met dalende huizenprijzen (huizenprijzen die dalen of achterblijven in stijging ten opzichte van de omgeving). Het is mogelijk dat de relatieve daling van woningwaardes invloed heeft op de door kiezers ervaren kwaliteit van de buurt. Op die manier is er dus wel verband met de "vlucht" van kapitaalkrachtigen uit die buurten, mensen die dus minder vaak PVV stemmen.
Ook interessant is dat de veranderingen in de buurt zelf van aantallen niet-westerse nieuwkomers, of nieuwkomers met lage inkomens, geen effect hebben op PVV-stemmen. Onze cijfers keken nota bene 9 jaar terug. Het effect lijkt te zitten in weggetrokken stedelingen die daar tabak van hebben naar nieuwbouwwijken.
Relevantie voor de "tussenformatie"
Vanaf 5 maart start de tussenformatie op het Catshuis. Een van de onderwerpen die aan de orde is, is waarschijnlijk de hypotheekrenteaftrek.
Gisteren kwamen 22 topeconomen met het advies om zo snel mogelijk de woningmarkt te hervormen. Ze constateren in hun manifest dat de huizenprijzen in de afgelopen 20 jaar sterk zijn gestegen, en de soepelheid van banken ten aanzien van de hoogte van hypotheken. Nu de huizenprijzen dalen ontstaan problemen voor mensen die te veel hypotheek hebben ten opzichte van de waarde van de woning. De economen hebben oplossingen verzonnen om problemen voor huishoudens te voorkomen.
Het is een grote stap van de academische studie, met alle beperkingen van de onderzoeksmethode, naar de gevolgen voor beleidsbeslissingen. Het lijkt er in ieder geval op dat PVV-stemmers extra gevoelig zijn voor bewegingen op de huizenmarkt. Als Wilders vasthoudt aan een eerder geuit veto op aanpassingen van de hypotheekrenteaftrek staat dat mogelijke oplossingen in de weg om de effecten van dalende huizenprijzen tegen te gaan. Maar als hij 360 graden draait kan het zijn dat op korte termijn ook huizenprijzen dalen en maandlasten stijgen, mede veroorzaakt door zijn besluit.
BNR Nieuwsradio bracht gisteren het nieuws dat volgens de Hypotheekshop bij afschaffing van de hypotheekrenteaftrek de maandlasten tot honderden euro's per maand omhoog gaan. Ik weet niet of de flankerende maatregelen van de economen in de drie onderzochte scenario's zijn meegerekend.
Relevantie voor de Wilderszijde
In het verhaal van de financiële problemen van onze gemeente, de Münchhausen-truuk in de begroting 2012-2015, en de opnamen van De Slag om Nederland (links naar mijn optreden, en dat van onze PvdA) komt alles samen in het fiasco rond het plan Wilderszijde van onze gemeente.
Mogelijk te zien op 26 maart in het programma is dat er achter de domme speculatiebesluiten toch ook goede bedoelingen zitten. In het kader van de Vinex-opgave bouwden vele gemeenten zoveel mogelijk huizen per vierkante meter. Mij is het voorbeeld van Zoetermeer genoemd, met veel "Premie-A"-woningen. Die wijken verpauperen nu, en de mensen die dat kunnen trekken er weg. Die Zoetermeerse wijken zou je kunnen bestempelen als de New Towns uit het artikel.
Kamerverkiezingen juni 2010: Hoe donkerder, hoe meer PVV-stemmen
Een plaatje, vergelijkbaar met afbeelding 3 uit het artikel, wijst inderdaad op dat verschijnsel.
Lansingerland, en de drie voorlopers, bouwden juist graag wat ruimer. Wat heeft geleid tot de prettige groene gemeente die we hebben, en waar ons gemeentebestuur door foute beslissingen helaas keer op keer afbreuk aan doet.
Er gaan stemmen op in de Lansingerlandse gemeenteraad om Wilderszijde nu dan maar te bebouwen met goedkope woningen, lees: meer woningen per vierkante meter. Kunnen we straks een donkergrijs bolletje kleuren voor stembureau Wilderszijde, waar de Wilders-stemmers wonen?
Update 19:20: De hoofdauteur, Wouter van Gent, reageert: "Ik ben het eens met je analyse over Zoetermeer-Lansingerland. Het Vinex- /groeikernenbeleid met grootschalige homogene bebouwing is vragen om sociale problemen na 20 jaar wanneer de woningmarktpositie omslaat." Categorie: NatioEuro
Meer hierover: Van Gent c.s., "Right-wing Radical Populist Party Support in and around the City; An Urban Electoral Geography of PVV voting during the 2010 Dutch Parliamentary Elections" Ik ben geïnteresseerd in uw mening:
