Bleizo (4): nieuw geld, risico's en dubieus boekhouden

donderdag 29 januari 2015 - Het besluit van Lansingerland om vele miljoenen risico's extra aan te gaan en vele miljoenen nieuw geld uit te geven aan een station zonder bestaansrecht wordt een hamerstuk. Tot het in de raad komt een reeks publicaties over wat de gemeenten Lansingerland en Zoetermeer hun gemeenteraden niet vertellen, en de inwoners die het mogen betalen al helemaal niet. Deel 4: nieuw geld, risico's en dubieus boekhouden.

Dubieus boekhouden

Laten we beginnen met het dubieuze boekhouden. In deel 1 van deze serie ging het over dat je belastinggeld op allerlei slinkse manieren kunt wegsluizen uit de zakken van de bevolking. Bijvoorbeeld door een voorspelbaar financieel gat niet te begroten, maar je ervoor garant te stellen. Dan is het later zogenaamd een tegenvaller. Zoetermeer stemde daar al mee in.

Lansingerland doet nu een nieuwe variant. De normale volgorde is dat er eerst een begroting is (en daaraan voorafgaand nog allerlei onderbouwende nota's) die democratisch wordt afgetikt. Daarna is er het begrotingsjaar waarin controle wordt gehouden op de bestedingen. Tenslotte de jaarrekening over dat jaar waarin doelbereiking en kosten/baten worden afgewogen. Met een fiat van de accountant.

Wat doen ze nou volgens het raadsstuk van vanavond?
(Spelletje van de gemeente: het kan zijn dat u melding krijgt dat de pagina niet beschikbaar is. Zet de cursor in de adresbalk en druk op Enter, dan komt het alsnog op het scherm...)

"De komst van het station leidt tot een gewijzigde grondexploitatie met een nadelig resultaat van 0,1 miljoen euro. [...] De gemeenschappelijke regeling Bleizo zal per 1 januari 2015 een nieuwe grondexploitatie vaststellen waarin deze wijziging definitief wordt verwerkt. Daarnaast zullen dan ook andere onderdelen van de grondexploitatie weer onder de loep worden genomen. Bij de jaarrekening 2014 zal het resultaat van de volledig geactualiseerde grondexploitatie Bleizo worden verwerkt."

Dat kan dus niet. Een besluit van de GR Bleizo van 1 januari 2015 en het besluit van 29 januari 2015 van de gemeenteraad van Lansingerland hebben effect op het boekjaar 2015. Dat komt dan in de jaarrekening 2015 terecht en begroting 2016 van GR Bleizo en Lansingerland. Je kunt niet met terugwerkende kracht dat opnemen in de jaarrekening van een afgesloten boekjaar.

Risico's

In de Heraut van vorige week verklaarde de, van bouwbedrijf Volker Wessels afkomstige wethouder Projecten (CDA), dat er met Bleizo grote risico's zijn gemoeid. Een zeer lezenswaardig artikel van De Heraut: "Volgens wethouder zijn er veel risico’s voor Lansingerland. Het is immers een groot project met veel onzekerheden. Hij verwacht veel onverwachte zaken en heeft daarom een forse post onvoorzien in beeld."

Op raadsvragen gaf hij een heel curieus antwoord. Je zou denken dat door het bouwen van een station, waar alleen een trein wil stoppen als je ervoor betaalt, waar nog niets omheen komt te staan laat staan iets met 1.000 treinpassagiers per dag, waar tot nu toe eenmalig geld naartoe gaat en niets is geregeld voor duurzame exploitatie, dat je dan je risico's vergroot. Maar nee, zo denkt het college hier niet! Ze schrijven:

"De realisatie van de vervoersknoop leidt tot een verbetering van de grondexploitatie en vermindering van de risico's."

De grond zal beter verkoopbaar zijn als er een station ligt, en dat zou dan opwegen tegen de risico's voortvloeiend uit het station.

Dat is nog maar de vraag. Bedenk dat Lidl niet op Bleizo wilde vestigen, maar op Glasparel. Dat is een project uitgaande van marktvraag in Waddinxveen. Bleizo is niet meer dan ambitie van bestuurders, gesteund door initiatiefnemers die er zelf geen geld in steken, zonder goed marktonderzoek.

De gemeenteraad van Lansingerland zou dat eens moeten onderzoeken, of het station de risico's verminderd.

We weten uit het artikel van gisteren dat per 30 september 2024 ongeveer weer 13,5 miljoen (5,5 miljoen voor 5 jaar, 2% inflatie, dus over 10 jaar is dat voor 2025-2034 13,4 miljoen) moet worden betaald om de trein te laten stoppen. Dat is dan 6,7 miljoen ieder voor Zoetermeer en Lansingerland.

Als de grond nu nog te duur is, ook al komt er een station, dan moet er alsnog op worden afgeschreven.

Wilde verwachtingen

Op dit moment is er nog geen definitieve financiering van welke faciliteit rond Bleizo dan ook. De schaatshal heeft enkel een intentieverklaring van de KNSB dat ze een jaar vóór oplevering een overeenkomst met TranSportium willen aangaan voor wedstrijden. KNSB steekt er geen geld in.

KNSB gaat ook zo'n overeenkomst aan met Thialf, dat al in 2016 opengaat. De keuze voor twee locaties heeft volgens het Financieele Dagblad op 20 november gevolgen: "De toewijzing aan twee locaties heeft wel gevolgen voor de schaal van Zoetermeer: de toeschouwerscapaciteit van de geplande topsportijshal wordt gereduceerd van 14.500 tot 10.000 personen."

Er bestaat weinig liefde tussen Thialf en TranSportium, moet worden begrepen uit de uitlatingen van Thialf in het Financieele Dagblad van 14 december:

"Een ijsstadion voor internationale schaatswedstrijden kan nooit met geld van bedrijven worden gefinancierd. Daarvoor zijn de opbrengsten veel te laag. Een topaccommodatie kan alleen met steun van provincie of gemeente overleven. Dat zeggen vertegenwoordigers van Thialf in Heerenveen over plannen om in Nederland een tweede ijsstadion te bouwen. [...]
Directeur Eelco Derks van Thialf zegt dat ‘als je puur naar de cijfers kijkt er geen ruimte is voor twee topaccommodaties in Nederland’. Zijn stadion zet jaarlijks 4 mln euro om en boekt daarop een kleine winst. Hoge investeringen worden gedragen door de overheid. 'De schaatswereld is in beweging. Grote sponsoren zoals Aegon, Essent en TVM zijn afgehaakt. Er gaat veel minder geld in om. We zijn daarom, met de schaatsbond, op zoek naar nieuwe verdienmodellen.' Een bedrijvenconsortium dat plannen heeft om voor 220 mln euro in Zoetermeer een multifunctioneel ijscomplex te bouwen, staat volgens Derks voor de vrijwel onmogelijke opgave om dit vanuit de markt te financieren. Initiatiefnemers Siemens, Dura Vermeer en Royal HaskoningDHV steken zelf geen geld in het sportcentrum.
Bert Jonker, voorzitter van de businessclub van Thialf en sponsor van schaatsploeg Clafis, is stellig: 'Waar in de wereld is er een ijshal van deze statuur die met particulier geld is gefinancierd? Ik vind het positief dat Zoetermeer het probeert, maar ik zie het TranSportium niet van de grond komen.'
Ook burgemeester Tjeerd van der Zwan van de gemeente Heerenveen, mede-eigenaar van Thialf, ziet geen kansen voor een tweede, door marktpartijen gefinancierde topijsbaan. 'Met privaat geld is zo’n baan nooit te exploiteren.'"

Op 27 oktober inventariseerde NOS dat kunstijsbanen kunnen bestaan dankzij subsidie van gemeenten. De Uithof in Den Haag meldde in mei dat vrijwel alle banen in Nederland subsidie ontvangen.

Onder welke verwachtingen bestaat de huidige vorm van Bleizo, zonder Factory Outlet Center, maar met TranSportium? Op de dag na de hoorzitting waarin het Factory Outlet Center al bijna werd afgeschreven
brachten de vier infrabedrijven achter TranSportium een persbericht uit waarin staat dat het TranSportium 1,5 miljoen bezoekers zou verwachten.

Die aantallen zijn blijkbaar nodig om de vervoersknoop exploitabel te houden.

Op dit moment is noch pretpark Adventureworld noch duikcentrum Seafari in een ontwikkelingsfase dat iets duidelijk is over realistische bezoekersaantallen. Adventureworld schermt met 1 miljoen bezoekers (bron 1, bron 2), echter, volgens de Volkskrant van oktober 2012 verwachtte Adventureworld ook enorm veel bezoekers, wel 1,2 miljoen. De krant: "Dat is een kwart van het aantal bezoekers van de Efteling. Walibi World of Duinrell hebben er dit jaar nog niet zo veel gehad. 'Die verwachting is zeer optimistisch', zegt attractieparkdeskundige Reinoud van Assendelft. 'De Efteling heeft er zestig jaar over gedaan om de grens van vier miljoen te doorbreken. Ik vraag me af of je binnen een jaar een kwart daarvan kunt verwachten.'"

Bij de schaatsbaan moet jaarlijks geld gesubsidieerd om het duurzaam te exploiteren. Doe je dat niet, dan gaat het ten koste van het station. De schaatsbaan zou op Lansingerlandse grond komen. Gaat Zoetermeer dat helemaal betalen of ook Lansingerland? Waar komt dat geld allemaal vandaan dan? Stoppen we met subsidiëren van de schaatsbaan dan moet die dicht (zoals De Uithof) en moet meer geld naar het stoppen van treinen op Bleizo. Stoppen we met het subsidiëren van de treinen, dan heeft dat invloed op de bezoekersaantallen van de schaatsbaan, het pretpark en het duikcentrum.

Hoe dan ook kost dit veel geld. Door de beslissing om een station neer te zetten wordt die sluis opengezet zonder terugkeer.

Als ik beoogd exploitant was van een pretpark of duikcentrum dan zou ik misbruik maken van die dwangpositie van Lansingerland. Ik zou extra korting vragen op de grond, en anders mijn pretpark elders in de buurt neerzetten. Locaties genoeg in Zoetermeer, Delft, Rotterdam.

Beter moet Lansingerland dat station pas bouwen als er noodzaak is. Na een gedegen studie.

Onevenredige risico's

Zoetermeer betaalt alvast mee aan het gat in de begroting van Bleizo, heeft dat niet begroot, maar noemt het dus een "garantstelling". Dat heeft risico's voor Lansingerland. Immers, de dekking is 50/50 verdeeld over Zoetermeer en Lansingerland. Lansingerland staat dus borg voor de eerste 9,5 miljoen voor verlies wat daarna komt.

Bovendien is al het hele Lansingerlandse deel van de 5-6 miljoen mogelijke boekwinst van GR Hoefweg weggegeven aan Zoetermeer ter compensatie van de 9,5 miljoen. Terwijl in het hele plan wel vlot wordt gebouwd aan een vervoersknoop waar vooral Zoetermeer van profiteert.

Nieuw geld

Behalve de speculatie op 6 miljoen winst uit Hoefweg voor Bleizo en het toekomstige geld voor subsidies aan schaatsbanen en treinstops, afschrijvingen op grond en kortingen voor ontwikkelaars, is er het actuele puntje dat werd aangedragen door Leefbaar 3B.

Als er een station zou komen, dan zou een voorziening van 3,8 miljoen via een aangenomen motie van Leefbaar 3B verlaagd worden tot 350.000 euro. Maar ze konden dat geld niet meer vinden in de voorliggende plannen. Dat valt onder de miljoenen nieuw geld die aan Bleizo worden besteed, zonder in begrotingen te zijn opgenomen en democratisch afgedicht.

Conclusie

Wat hebben we in deze serie gezien?

* We zagen dat op slinkse wijze, tegen de boekhoudregels, miljoenen nieuw geld naar Bleizo worden gesluisd. Garantstellingen, gefrutsel met jaarrekeningen, enz.

* We zagen dat Bleizo nog oneindig veel geld nodig zal hebben van de belastingbetaler om andere mensen te laten schaatsen die dat als hobby hebben. Niet het moderne shorttrack, waar Dordrecht zo positief mee voor de dag kwam, maar het geeuwgaap langebaan schaatsen voor lege tribunes. En geld om treintjes te laten stoppen op een duur station.

* We zagen dat het Rijk en NS helemaal geen geld willen steken in station Bleizo, en alles blijvend lokaal en regionaal moet worden gefinancierd.

* We zagen dat er geen private financiers zijn, wel initiatiefnemers met mooie verhalen.

* We zagen dat er een contract wordt gesloten met een Metropoolregio die na het afblazen van de Stadsregio's graag nog veel groter en ondemocratischer wil worden. Dat is een ramkoers met het Rijk. Er is op dit moment geen Vervoersautoriteit om een contract mee te sluiten. Het geld van de stadsregio's moet terug naar het Rijk, en dan is het de vraag of de nieuw opgerichte autoriteit het oude Stadsregio-geld nog krijgt.

Een rapportage van deze serie zal ter hand worden gesteld aan de Provincie Zuid-Holland.

Categorie: Lokaal