Bijdrage voor tussenschoolse opvang bij continuroosters is vrijwillig

maandag 14 september 2009 - ***Update 25/9*** Met enige regelmaat besluiten scholen om continu-roosters in te voeren. Dan wordt de middagpauze ingekort tot 3 kwartier, en blijven dus alle kinderen over op school. Scholen kunnen zich verslikken in de kosten, omdat de bijdrage van ouders vrijwillig is.

"Mijn" basisschool, de Gouden Griffelschool in Berkel en Rodenrijs, besloot in juni ook om een rooster in te voeren, dat door de landelijke adviesdienst Ouders 5010 wordt beoordeeld als een continurooster. De pauzetijd is teruggebracht tot drie kwartier. Bovendien zijn er verschillende pauzetijden voor groep 1-2, 3-5 en 6-8 ingevoerd.

Daarover heb ik vanaf eind vorig schooljaar met de schoolleiding gecorrespondeerd. Ik zou namelijk gewoon graag met de kindjes de boterhammetjes opeten tussen de middag op maandag, dinsdag en donderdag. Zoals ik dat de laatste jaren ook heb gedaan. Even de verhalen horen, en ze de nodige rust geven, voor de middagsessies op school. Alleen af en toe, als het zo uitkomt, gebruik maken van de opvang. De overblijf op school is zo massaal en druk. Een van mijn kinderen heeft regelmatig de boterhammetjes niet op.

In de laatste Onderwijsmeter, onderzoek in opdracht van het Ministerie van Onderwijs, is te lezen dat gemiddeld een kwart van de ouders pertinent tegen continuroosters is. Ouders buiten de grote steden zijn vaker tegen dan gemiddeld, en ouders met hogere inkomens zijn ook vaker tegen dan gemiddeld. In Hilversum gingen ouders in verzet naar de onderwijswethouder nadat een school met zo'n plan kwam.

Nádat het besluit tot het nieuwe rooster uit de lucht kwam vallen, deden ouders op mijn school hun beklag bij de Medezeggenschapsraad. Die hield vol dat alles goed was geregeld. Maar de school wilde, als mosterd na de maaltijd, nog wel de wettelijk verplichte enquête houden. Die liet ongeveer 10% tegenstanders op onze school zien. De vraagstelling was niet neutraal, en de informatie was niet volledig en deels onjuist.

In ieder geval horen scholen een hele procedure te doorlopen vóór ze continuroosters in mogen voeren, mede om recht te doen aan de argumenten van ouders die het niet zien zitten. Of omdat er een groter beroep op ouders wordt gedaan dan bij gewone TSO. Op onze school was van de procedures weinig tot niets te zien. En dan nog is de bijdrage altijd vrijwillig.

Dat is problematisch, omdat op mijn basisschool het percentage mensen, dat niet of niet volledig de gewone vrijwillige ouderbijdrage betaalt, rond 8% ligt. Bij de hogere bedragen voor de overblijf kun je hogere percentages niet-volledig-betalers verwachten. Het is een beetje suf als scholen dan moeten gaan putten uit het onderwijsbudget, en andere uitgaven in het gedrang komen. Het lijkt mij trouwens geen goede financiële basis voor een school, als tienduizenden euro's in de exploitatie afhankelijk zijn van toeval. De overblijf zou gewoon kostenneutraal moeten zijn. Met andere woorden: de vrijwillige bijdrage is hoger naarmate meer ouders niet betalen. En dat moet onderdeel zijn van de informatie aan de ouders.

Als scholen gebruik willen maken van automatische incasso, dan moeten ze zelf een incassocontract hebben. De opvang is immers de verantwoordelijkheid van de school. Als ouders een contract hadden met een kinderopvangbedrijf, dan is dat verlopen sinds de invoering van het continurooster. Vaak verandert de aard van de dienst: niet meer alleen met de professionals van de tussenschoolse opvang, maar in de klas de boterhammetjes opeten, en daarna onder toezicht van vrijwilligers en professionals binnen en buiten activiteiten doen. Ouders moeten daarvoor opnieuw hun handtekening zetten.

Scholen mogen geen rekeninggegevens doorgeven aan een kinderopvangbedrijf. Het hebben van rekeningnummers, bijv. van rekeningafschriften als ouders ooit zelf een vrijwillige ouderbijdrage hebben overgemaakt, is niet voldoende. En er moet duidelijk zijn dat het gaat om een vrijwillige bijdrage, dus eerst moeten ze weten hoeveel de ouders willen betalen.

Uiteindelijk heeft in mijn geval de discussie met de schoolleiding zich geconcentreerd op de financiële bijdrage voor de tussenschoolse opvang. De school had namelijk besloten om mensen van de BSO in te zetten voor de opvang, en wilde de kosten daarvan declareren bij alle ouders.

De schoolleiding heeft daar een nieuw besluit over genomen: "Wij zullen in onze overblijfregeling communiceren dat wij de ouders niet tot betaling kunnen verplichten." Dat is in overeenstemming met wat het Ministerie van Onderwijs schrijft over continuroosters: "Scholen kunnen de ouders geen geldelijke bijdrage vragen voor het overblijven." Al vind ik die laatste formulering neutraler voor de ouders. Voor alle ouders is de bijdrage op de Gouden Griffelschool dus vrijwillig, net zoals dat wettelijk ook voor de rest van Nederland is bij continuroosters. Ouders mogen betalen voor de overblijf, maar het hoeft niet. Ook niet als ze al eerder klant waren van de overblijf, omdat dat contract dan is verlopen.

Het gaat immers om de toegankelijkheid van de school. Iedereen moet zijn kindjes naar de wijkschool kunnen sturen. Scholen mogen de drempel niet hoger maken door allerlei financiële voorwaarden. En zeker in deze crisistijd is het raar als een school voor ouders met drie kinderen zo maar in ene honderden Euro's van de rekening trekt.

Wie bevestiging wil hebben, kan gerust bellen met Ouders 5010, de landelijke informatiedienst die wordt gesteund door het Ministerie van Onderwijs. Want die hebben mij ook goed geholpen in de argumentatie naar de school.

Voor je karma kun je een bedrag overmaken aan je ouderraad. Die doen er altijd zulke goede dingen mee waar de kinderen veel aan hebben. Het gaat toch immers niet om het geld.

***Update 22 september*** De school laat weten de lezing die hier staat niet te delen. Volgens de school is er geen sprake van een continurooster. Ik heb gezegd dat ze dat moeten opnemen met Ouders 5010, omdat die zeiden dat het nieuwe rooster in alles lijkt op een continurooster. De schoolleiding schreef mij een paar maanden geleden: "Wij hebben navraag gedaan bij het ministerie van OCW." Ik heb het Ministerie van Onderwijs eveneens benaderd, en ik kreeg via Postbus 51 het volgende antwoord: "U kunt het beste contact opnemen met het Landelijke informatiecentrum voor ouders 5010. Deze organisatie is uitgebreid op de hoogte van de regels en richtlijnen." Lijkt mij dus relevante kennis en informatie.

Verder verwijs ik naar de brochure van het Ministerie over overblijven. Op welk model lijkt het overblijfrooster van de school sprekend? Ik wijs op het citaat uit de brief die ik vorige week van de school kreeg: "Wij zullen in onze overblijfregeling communiceren dat wij de ouders niet tot betaling kunnen verplichten." Dat is erg ongebruikelijk voor gewone TSO. Dat er niet langer de mogelijkheid tot incidenteel gebruik van de TSO is, wijst eveneens op een continurooster. Wet Primair Onderwijs art. 45: "Het bevoegd gezag draagt zorg voor een voorziening voor leerlingen om de middagpauze onder toezicht door te brengen, indien ouders hierom verzoeken. [... lid 2:] Het bevoegd gezag van een basisschool draagt [...] zorg voor de organisatie van kinderopvang [...] indien een of meer ouders hierom verzoeken." Bij een continurooster is incidentele opvang niet van toepassing, en dan mag een school die dus opheffen.

De school is van katholieke signatuur. Misschien is een citaat van de Amerikaanse kardinaal Richard Cushing op zijn plaats, onleend aan de woorden van de Amerikaanse "dichter des Vaderlands" James Whitcomb Riley: "When I see a bird that walks like a duck and swims like a duck and quacks like a duck, I call that bird a duck."

Als de schoolleiding commentaar aan dit artikel wil toevoegen, dan mag dat natuurlijk.

***Update 25 september*** De school heeft de vierde koerswijziging van de vergoeding van de overblijf in een half jaar. De school klaagt in de schoolkrant dat er meerdere verhalen de ronde zijn gaan doen. Hoe komt dat?

1. In juli schreef de school: "De Gouden Griffel gaat ervan uit dat alle kinderen gebruik maken van de middagpauze op school. [...] De TSO wordt kostendekkend georganiseerd." Dat was ook de strekking van de informatie bij de enquête.

2. Begin deze maand schreef de school in een brief: "Wij zullen in onze overblijfregeling communiceren dat wij de ouders niet tot betaling kunnen verplichten. [... Wij zullen] in de overblijfregeling communiceren dat de mate waarin ouders geen financiële bijdrage leveren aan de overblijf, van invloed is op ons schoolbudget. Dit betekent dat wij keuzes moeten maken in onze schoolbegroting die van invloed zullen zijn op de budgetten van andere schoolse zaken." In de informatie bij de enquête stond niet dat dit de consequentie was. Maar de school had dit wel allemaal moeten en kunnen weten toen ze het ongewisse avontuur aan ging. Het is een beetje raar om dit argument te gebruiken nu er een zeperd dreigt.

3. Begin deze week meende de leiding in een e-mail: "Alleen voor ouders die het niet eens waren met de aangepaste schooltijden EN voor wie het onmogelijk is om te kiezen voor NIET-overblijven geldt dat zij niet hoeven te betalen." Dus: de enquête was niet anoniem, en de gegevens worden gebruikt voor andere doelen. Bovendien worden ouders die "nee" zeiden beloond, en de ouders die geen mening hadden of "ja" zeiden gestraft. Dat stond ook niet in de enquête.

4. In Griffelnieuws 3 van vandaag staat: "Voor de kinderen en ouders die vorig schooljaar geen gebruik maakten van de TSO maar voor wie het vanaf dit schooljaar onmogelijk is om thuis de lunch te gebruiken door de verschillende pauzetijden van de units, kan de school voor dit schooljaar, in overleg, de kosten overnemen. Dit betekent echter dat dit van het schoolbudget afgaat waardoor wij een keuze zullen moeten maken in de begroting en dit ten koste kan gaan van andere schoolse zaken. Voor de andere ouders is de bijdrage dus niet vrijwillig." (vet stond in de gedrukte versie van Griffelnieuws, niet in de online versie). Het is nu dus ingeperkt tot ouders die nog niet aan TSO deden, èn kinderen in verschillende units hebben (omdat de pauzetijden verschillen). Of dat wettig is kunnen ouders overleggen met Ouders 5010, of voorleggen aan de kantonrechter.

Dat laatste is niet zo ingewikkeld. Je laat het op de rol zetten bij de rechtbank, kost ongeveer 80 Euro. En je stelt zelf een dagvaarding op (model hier) en die laat je door een gerechtsdeurwaarder bezorgen. Dat kost ongeveer 90 Euro. Geen advocaat nodig, want je doet zelf je verhaal. De rechter houdt er rekening mee dat je geen profi bent. Misschien krijg je zelfs je gerechtskosten terug, want de zaak is zo klaar als een klontje. Voor een maximaal risico van 170 Euro ben je klaar, en daar heb je de rest van de schooltijd van je kinderen "plezier" van.

Volgens mij maakt de school bij de rechter weinig kans met hun redenering. Immers: woon je verder dan pal naast de school, dan ben je al snel 7 minuten kwijt voor het ophalen van je kind, en het even voor tijd weer terugbrengen in de klas, 15 minuten retour voor vervoer/lopen/fiets, en minstens een kwartier voor eten. Voor de nodige tijd om te ontspannen blijft dan veel te weinig over. Dat is een situatie vergelijkbaar met "kinderen in verschillende units". Het komt op hetzelfde neer: ouders kunnen hun kind niet een redelijke middagpauze bieden. Ze kunnen bij gevolg aanspraak maken op de vergoeding. Of je nu "ja" of "nee" hebt gezegd bij de enquête, of je nu wel of niet al meedeed met de TSO in het oude regime. Want wat te doen als je van plan was, anders dan vroeger, dit schooljaar wel je kind thuis te laten overblijven? Dan kan dat nu niet door het nieuwe rooster, èn moet je ervoor betalen omdat je dat vorig jaar ook deed? Rare willekeur.

Het is nog maar de vraag of ouders wel in moeten gaan op de redenering van de school. Artikel 40 lid 1 van de Wet Primair Onderwijs verbiedt de werkwijze zoals op onze school. Er is geen sprake van een contract als in dat artikel, alleen al omdat deugdelijke informatie, waarop ouders hun keuze kunnen baseren, ontbreekt. En mocht de school, die door de gemeente wordt beschouwd als een wijkschool, alsnog met sluitende contracten op de proppen komen, en daarmee proberen om een financiële barrière op te werpen voor toegang tot de school, dan is dat niet bevorderlijk voor de positie. Immers, zoals in de Onderwijsmeter 2008 stond is gemiddeld genomen een kwart van de ouders tégen dit soort lesroosters. En een wijkschool hoort er te zijn voor in principe alle kinderen.

De school kan dit beter goed gaan regelen, want ik heb eigenlijk bezwaar tegen zo'n risico van tienduizenden Euro's dat de school laat bestaan in het schoolbudget, en nu alleen wordt beschermd door, zoals ik het zie, verkeerde informatie en beweringen die ik niet kan rijmen met de wet. Een soort voorspelbaar Icesave debacle. De continuïteit van de school wordt in gevaar gebracht, en dat zal zeker de aandacht trekken van de Onderwijsinspectie. Dat is heel zorgelijk.

Categorie: Lokaal