Burgemeester Lansingerland: three strikes?

zondag 21 augustus 2011 - Opvallend aan de lokale politiek in Lansingerland is het gebrek aan oog voor de burger, en de grote saamhorigheid als het gaat om de eigen kliek. Minder in het oog springt de rol van de burgemeester daarin. Veel is vertrouwelijk, of wordt onderdeel gemaakt van vertrouwelijke besluitvorming. PolitiekActief.Net ontving weer documenten waar een luchtje aan hangt. Is het "three strikes"? En wat dan? Hoe een raadslid dat burgers bijstaat over o.a. HSL-herrie wordt tegengewerkt.

Strike 1 was de rare kwestie dat een motie pas zou mogen worden ingediend nadat erover was gestemd of die mocht worden ingediend. De VNG steunde raadslid Neeleman die slachtoffer werd van deze nieuwlichterij.

Strike 2 is nog in onderzoek. Het gaat daarbij om het voegen van informatie over belangenverstrengeling van een wethouder in een vertrouwelijk dossier. Zo wordt informatie die openbaar zou moeten zijn vertrouwelijk gemaakt.

Strike 3 voert terug naar een aantal maanden geleden. De tijd dat aan raadslid Neeleman door zijn voormalige partijgenoten van Leefbaar 3B een contract werd opgedrongen om drie maanden niet met inwoners, ambtenaren, college of pers te spreken. Tegen het mandaat in dat aan verkozenen is gegeven.

Neeleman kreeg toen een berisping van de burgemeester volgens artikel 15 van de Gemeentewet. In een geschil tussen de gemeente en een wederpartij mag een raadslid niet als advocaat of adviseur van een van beide partijen optreden en evenmin als gemachtigde van de wederpartij. Een raadslid dat advocaat is mag dus niet burgers bijstaan. En een raadslid mag ook niet optreden namens een groep burgers, als gemachtigde of vertegenwoordiger. Dat lijkt mij logisch, vanwege de zuiverheid van de besluitvorming. Al heb je in Lansingerland dan meteen een vraag bij de Partij tot behoud Huis de Haas.

Neeleman was op verzoek van een burger aanwezig geweest bij een bespreking met een door de gemeente ingehuurde consultant en twee ambtenaren. Het ging over de verwachte gevolgen van hoogbouw en de weerkaatsing van geluid van de HSL op de woning van de burger. Die plannen voor hoogbouw ben ik zelf een paar maanden geleden eens gaan bekijken, zonder te weten dat Neeleman er ook mee bezig was. Weer een staaltje "burger buitenspel zetten": de gemeente wil een verkorte procedure inzetten, zonder dat er argumenten zijn om die verkorte procedure te gebruiken. Dat heet "détournement de procédure", maar ik loop op de zaken vooruit. Het zijn nog maar plannen. Tegen die tijd op dit blog.

Blijkbaar was de inbreng van Neeleman effectief, en niet op prijs gesteld door de ambtenaren, zodat er een stok werd gezocht om de hond te slaan. Artikel 15 was snel gevonden. Neeleman's professionele activiteiten zouden wel eens in de hoek van die bespreking kunnen zijn. En één en één is twee. Presto.

De burgemeester: "De geest van artikel 15 van de gemeentewet is dat een raadslid geen dubbelrol mag hebben. Zoals hiervoor is uitgelegd bestond de indruk dat er wel degelijk een dubbelrol was. Daarom blijf ik van mening dat uw handelen in strijd is met artikel 15 van de gemeentewet".

Helaas, zo gaat dat niet.

Pijnlijker is dat in het contract d.d. 5 februari 2011 dat Leefbaar 3B Neeleman onder de neus schoof als aanleiding dat overleg met de burger stond, met als woorden "in strijd met het besluit van de fractie". Op die fiets? De burgemeester echoot op 8 februari 2011 overwegingen van een van de coalitiepartijen?

Pijnlijk is ook dat er een ondertekende verklaring is van de burger en Neeleman van 14 februari 2011 waarin ze ontkennen dat er sprake was van enige overtreding van artikel 15, en aannemelijk maken dat die verklaring juist is.

Wat is de werking van artikel 15 van de Gemeentewet eigenlijk? Ik ben zelf bestuurskundige, en was als raadslid aanwezig bij vele vergaderingen van bewonersgroepen, een huurdersvereniging, bewonersorganisaties, ouderenverenigingen. Ik trad ook op als coach van burgers in hun acties richting de overheid. Vooral omdat burgers niet altijd de juiste weg kiezen. Ze vertrouwen vaak op de goede trouw, wat meestal tot veel frustraties leidt. Het is immers gebruikelijk dat de overheid zich op kosten van de belastingbetaler voorziet van allerlei adviseurs, soms dure juristen, die de burger dan in het overleg vertellen hoe dom ze zijn, en hoe weinig recht van spreken ze hebben. Terwijl het beter zou zijn als de overheid die adviseurs zou inzetten om de beste oplossing te verzinnen.

Volgens mr. dr. M.L. van Emmerik van de Faculteit Rechtsgeleerdheid van de Universiteit Leiden, toch niet de minste, in een advies aan de burgemeester van Leiden (vooral blz. 2), moet artikel 15 heel erg beperkt worden uitgelegd:

"Volgens de regering gaat het om adviezen die worden uitgebracht in het kader van een door het betrokken raadslid uitgeoefend bedrijf of beroep, met andere woorden om al die adviezen waarbij het raadslid een professioneel belang heeft, zoals dit bijvoorbeeld geldt ten aanzien van advocaten. Hierbij kan ook worden gedacht aan een raadslid met een juridisch adviesbureau. Het verbod heeft geen betrekking op een raadslid dat op incidentele basis een advies wil geven aan een geestverwante groepering in het kader van een geschil met de gemeente."

De eerste vraag die moet worden beantwoord is dus of Neeleman een professioneel belang had bij het advies. Neeleman, desgevraagd: "Ik doe enige werkzaamheden met een constructieburo. Dat staat ingeschreven als buro voor sterkteberekeningen aan constructies van hout, steen beton enz. Daarnaast ook nooit andere adviezen aan klanten gegeven of geschreven. Al helemaal geen adviezen over geluid, geluidsbelasting of iets dergelijks, laat staan in relatie tot de HSL. Ik heb jouw link helemaal doorgenomen, die toets kan ik glansrijk doorstaan."

Dat is iets dat de burgemeester had moeten toetsen vóór hij overging tot een berisping, en het al te gemakkelijk overnemen van het fractiebesluit van de coalitiepartij.

Van Emmerik gaat verder: "Er is immers ook veel te zeggen voor deze restrictieve interpretatie, gezien de zware sancties die aan de overtreding van het in artikel 15, eerste lid, van de Gemeentewet opgenomen verbod kunnen worden gekoppeld. Het betrokken gemeenteraadslid kan immers worden geschorst door de voorzitter van de gemeenteraad. [...] Hiertegen staat beroep open bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. Daar komt nog bij dat de rechter in een dergelijke politieke context doorgaans - afgezien van procedurevereisten - geneigd is besluiten terughoudend te toetsen. Dit betekent dat deze zware sanctie in belangrijke mate wordt bepaald in de politieke arena, terwijl tegelijkertijd sprake is van een inbreuk op het in de Grondwet en internationale verdragen gegarandeerde (passieve) kiesrecht."

Die politieke arena is natuurlijk niet in het voordeel van Neeleman. Vooral gericht op het eigen bedoeninkje van het gemeentebestuur en de gemeenteraad, wie vandaag niet op het pluche zit, zit er morgen misschien op. Wat zou gebeuren als een lid van een van de gevestigde partijen niet een motie mocht indienen? Of berispt zou worden wegens adviseren van burgers versus een gemeente met de ons bekende staat van dienst? Of eens de verwevenheid van een van de wethouders met een bank en projectontwikkelaars ter discussie zou willen stellen in het doolhof van vertrouwelijke stukken?

Juist de burgemeester zou zich, als officieel niet deel uitmakend van die politieke arena, historisch als zetbaas van de Majesteit om te zorgen dat gemeenten er geen potje van maken, moeten bekommeren om raadsleden in nood.

Men kan zich nu verschuilen achter de bewering dat het vooral erom ging dat Neeleman vertrouwelijke informatie naar buiten zou hebben gebracht. Dat zou verband houden met die rare kwestie van de agenda van het college van B&W die opeens in maart in een andere versie online verscheen dan ooit vastgesteld. Zie het eerdere artikel over "de puzzel van collegebelangen". Er komt nog het artikel over strike 2, zoals hierboven aangekondigd.

Is er een strike 4? Dat moeten raadsleden maar zelf beantwoorden. Te beginnen met Leefbaar 3B. Wat was de rol van de burgemeester in de recente zoektocht naar een vierde coalitiepartij? Volgens mij in het nadeel van Leefbaar 3B. Volgens mij in het nadeel van de kiezers van Leefbaar 3B die helemaal geen zin hebben in een brede coalitie met allerlei compromissen, en toch vooral het gedachtegoed van Leefbaar 3B in beleid omgezet willen zien.

Inmiddels is er dus weer opnieuw sprake van de noodzaak van excuses van onze burgemeester aan raadslid Neeleman. De burgemeester heeft onvoldoende onderbouwd dat artikel 15 Gemeentewet is overtreden, en heeft te lichtvaardig een besluit van coalitiepartij Leefbaar 3B overgenomen.

Het zal de Stichting Stop Geluidsoverlast HSL toch ook wel interesseren dat raadsleden worden belemmerd burgers bij te staan als het gaat om de herrie.

De gemeente zou verder de beleidslijn kunnen overnemen die mr. Emmerik formuleert (zie voetnoot 1) in samenspraak met prof. mr. T. Barkhuysen, hoogleraar staats- en bestuursrecht aan de Universiteit Leiden en advocaat te Amsterdam, prof. mr. J.W.M. Engels, hoogleraar gemeenterecht op de Thorbecke-leerstoel van de Universiteit Leiden en prof. dr. W.J.M. Voermans, hoogleraar staats en bestuursrecht aan de Universiteit Leiden:

"Bovendien is het onwenselijk om al te snel beperkingen in deze aan te nemen, vanwege de grote inbreuk op hun recht om als volksvertegenwoordiger hun stem uit te brengen."

Categorie: Lokaal