De rechte rug van wethouder Kampinga

zondag 9 januari 2011 - Op 3 januari 2011 maakte de VVD Lansingerland op de eigen website bekend dat wethouder Eric Kampinga "zijn functie als wethouder in Lansingerland neerlegt per 1 januari 2011. Na een periode waarin hij intensief gewerkt heeft om te komen tot een begin van het herstel van de gemeentelijke financiën, kiest Eric Kampinga nu voor zijn gezondheid en beëindigt daarom zijn wethouderschap. Een moeilijke beslissing die de VVD Lansingerland respecteert." De gemeente nam dat bericht, betrekking hebbend op een lid van het eigen dagelijks bestuur, over op de eigen website.

Op vrijdag 7 januari bleek de VVD te hebben gelogen tegen de eigen leden. De gemeente en VVD logen in commissie tegen het publiek. In het Raadsinformatiesysteem dook namelijk een brief op van de wethouder, gedateerd 1 januari 2011, gericht aan de burgemeester, met kopie aan het college en de gemeenteraad.

In die brief geeft dhr. Kampinga aan dat de VVD-fractie in de gemeenteraad verzocht zijn portefeuille neer te leggen, na de raadsvergadering van 16 december waarin een wijziging werd behandeld om de begroting sluitend te maken. Leefbaar 3B en ChristenUnie, coalitiepartners van de VVD, stemden uiteindelijk tegen de wijziging (vóór een motie, in CDA-termen). Dhr. Kampinga schrijft in zijn brief dat "naar verwachting binnenkort alsnog tot een volledig structureel sluitende begroting 2011 wordt gekomen." Op 5 januari was hij nog vol vertrouwen in NRC Handelsblad: "Toch wil wethouder Eric Kampinga (Financiën, VVD) vooral de indruk wegnemen dat Lansingerland afstevent op een bankroet, zoals in sommige media is gesuggereerd. 'Ons huishoudboekje klopt nog altijd, omdat we tijdig hebben ingespeeld op het naderende onheil', zegt hij."

Waarom hij dan werd weggestuurd blijft onduidelijk. Uit het roddelcircuit bereiken mij e-mails dat "fout op fout" werd gestapeld. Op Twitter speculeert een raadslid dat het misschien op verzoek van de andere coalitiepartijen is gebeurd. De gemeentesecretaris zou op de nieuwjaarsborrel een opmerking hebben gemaakt dat de wethouder "te licht" was. Een "insider" mailt: "Zijn vertrek had niets te maken met de financiële situatie van Lansingerland; de enige reden was zijn totale disfunctioneren in allerlei situaties en omgevingen." De lokale PvdA heeft het over "bestuurlijk falen" en "kwaliteitsniveau". Maar dat is "Story en Privé". Politieke tegenstanders vinden kopstukken van andere partijen al snel flapdrollen en onbekwaam. Ik heb zelfs ooit in een VVD meegedraaid waar men elkaar naar het politieke leven stond. Dat was in de tijd van "De Bus" op SBS, gelijk qua sfeer, en je wist nooit wie er de volgende week niet meer bij was. Dat heb ik toen ook zo gezegd. Is dat in Lansingerland net zo? Ik ken Kampinga als eerlijk, recht door zee, creatief, daadkrachtig. Hij draait al een tijdje mee in de lokale politiek. Geselecteerd als wethouder, door een gerenommeerde politieke partij, nog maar 9 maanden in functie.

Was de VVD nou boos omdat de begrotingswijziging er niet door kwam? "Wij hebben onze achterban een sluitende begroting beloofd, en we zijn blij dat die er nu is", aldus de VVD op 16 december, vóór de stemming. Raadsleden van Leefbaar 3B en ChristenUnie stemden tegen, niet de VVD. In een dualistisch bestel is dat net zoveel een taak van de fractievoorzitters in een coalitie als van de wethouder. In coalities worden belangrijke besluiten vooraf afgestemd, dus had de VVD dit van tevoren kunnen/moeten weten. Was de VVD boos omdat de wethouder niet hard genoeg uitpakte toen duidelijk werd dat de begrotingswijziging het niet haalde? Deelt de VVD niet de verwachting dat uiteindelijk de begroting toch wel sluitend wordt?

Dat is het probleem als leugens uitkomen: je leert er niets van. Ik vind dat van elke bestuurder het vertrek eerlijk moet worden toegelicht. Dat is goed voor het democratisch proces. Zo worden verwachtingen duidelijk, en de beoordeling. Dat kan (en moet) zonder de personen te beschadigen, gewoon op een zakelijke manier. Naushad Boedhoe, Hans de Rijke en Dick van Vliet vertrokken niet als wethouder vanwege hun gezondheid, of omdat ze voor de kinderen gingen zorgen (of ze maken). Ze vertrokken omdat de kiezer te weinig vertrouwen in hun partijen had. Het zijn geen schoolmeisjes, ze worden er niet slechter van, en ze hoeven niet te huilen. En waar de kiezer het niet verder uit kan leggen, kunnen en moeten politieke partijen dat wel als ze een wethouder verzoeken te vertrekken.

Het enige dat we weten is hoe de VVD Lansingerland en het college van Burgemeester en Wethouders liegen, hoe ze met hun mensen omgaan, dat de coalitie van VVD, Leefbaar 3B en ChristenUnie er niet in is geslaagd is om de begroting sluitend te krijgen, en dat de fractievoorzitter er niet is geslaagd om vooraf de stemming te voorzien. Beschadigde politici en partijbestuurders alom.

Welke klus had de wethouder eigenlijk op zijn bord? Hij kreeg als nieuwkomer de belangrijkste probleemdossiers, zoals het hoera-project Bleizo (weinig openheid, geen vinger aan de pols tot nu toe, zie ook de Curatele Telex), financiën (onder curatele stelling dreigt, geen sluitende begroting), Irado (wurgcontract laat burger betalen in de top van Nederlandse huisvuilkosten, zonder veel service en prestatie), grondbedrijf (tja), enz.

De Begroting

Van de Provincie Zuid-Holland was een goedkeuring nodig van de begroting en voorbije jaarrekeningen. Omdat de begroting bij indiening op 11 november nog niet sluitend was, is er blijkbaar het nodige overleg geweest. In de goedkeurende brief van de Provincie van 16 december 2010 (zie de bijlage hieronder) staat: "In december 2011 volgt structurele dekking." Zo'n uitspraak van de Provincie is alleen mogelijk met een toezegging van de wethouder Financiën dat het goed komt, en instemming van de Provincie dat dat in de rede ligt. De Provincie ging ervan uit dat de begroting sluitend wordt. En wat volgens Kampinga, zie zijn brief, nog steeds kan gebeuren.

In de brief van de Provincie komen bovendien afschrijvingen op de grondexploitatie aan de orde. "De grondexploitaties zijn recent bijgesteld en aangepast aan de marktverwachting en woningbouwplanning. Wij hebben begrepen dat verdere verliesnemingen achterwege kunnen blijven, wanneer het verwachte woningvolume de komende jaren kan worden gerealiseerd en wanneer de huizenprijzen niet fors dalen." Dat is conform het rapport "Financiële effecten crisis bij gemeentelijke grondbedrijven" van Deloitte en de uitspraken van de voorzitter van de Rekenkamer Lansingerland. Echter, het is (zwak gezegd) niet per sé een onomstreden verwachting. Men hoopt erop.

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) presenteerde op 11 november 2010 het onderzoek "Financiële effecten crisis bij gemeentelijke grondbedrijven". De casusgemeente 3, met ongeveer 53.000 inwoners, fusiegemeente in het westen van het land, dat is Lansingerland, zo zegt men. In Hoofdstuk 4.2 op blz. 40 staat: "Uit analyse van de casusgemeenten blijkt dat gemeenten de financiële effecten van de kredietcrisis nog beperkt hebben verwerkt." Verder in Hoofdstuk 5 op blz. 47: "dat veel gemeenten de komende tijd nog te maken zullen krijgen met financiële tegenvallers." Heeft te maken met het verwerken van de financiële crisis in het huishoudboekje. Helder en duidelijk: "Daarmee moet de klap dus nog komen."

Bleizo laat zien hoe de crisis eerdere verwachtingen kan frustreren (zie de Curatele Telex van 8/1). Ook de grond in Oudeland moet naar verluidt opnieuw worden beprijsd (Curatele Telex 10/11). De Provincie schrijft evenwel: "Wij gaan er met u van uit dat verdere verliesnemingen achterwege kunnen blijven." Met "u" kan alleen worden gedoeld op de wethouder Financiën. Wederzijdse instemming door de Provincie. Goed geregeld, als het de opdracht was die toestemming te verwerven.

Het punt om artikel 12 aan te vragen ligt dan ver achter ons, de deadline was 2 december. De volgende deadline is 2 december 2011.

En dan is er een begrotingswijziging op het laatste moment in de raad op 16 december. Het was natuurlijk een beetje bibberig, want de taakstellingen stonden niet op uitwerkingsniveau vermeld. En er was discussie over het dichttimmeren van een meerjarenbegroting, tegelijk met een plan om het publiek te betrekken bij een kerntakendiscussie (mosterd na de maaltijd).

Uit het verslag in De Heraut blijkt dat onder raadsleden de opvatting leefde dat de financiële situatie van de gemeente kennelijk rooskleuriger was geworden. "Er zijn nog steeds financiële bedreigingen, daarom worden de bezuinigingsvoorstellen nu juist aan de raad voorgelegd", aldus wethouder Kampinga.

Krampachtige communicatie

Er is dus ontzettend veel tegenwind op de dossiers van Kampinga. En hij had toch maar mooi de goedkeuring van de Provincie geregeld, en we mogen ervan uitgaan dat dat ook zijn opdracht was vanuit VVD-fractie en collegeoverleg. Bleizo is het volgende probleem om te managen, maar dat is hem niet meer gegeven.

Een correspondent omschrijft de hele taak van de wethouder als een: "hell of a job, maar dat wordt nog zwaarder als het college in de zin van haar marketingfunctie persberichten en uitingen verspreidt waar we goed op weg zijn en we vol vertrouwen de komende jaren tegemoet kunnen zien."

Een (vast niet compleet) rijtje van "marketinguitingen":

* Eerst Lansingerland en "Moerdijkse sferen":

+ DCMR zegt: je mag wettelijk niet te dicht bouwen langs de kerosineleiding aan de Meerweg (14 meter ipv 20 meter). College zegt: "het advies gaat verder dan wat is gevraagd" (zie hier, midden blz. 5)

+ Voor het parkgedeelte van de hoge druk gasleiding tussen de HSL en Rodenrijse Zoom schrijft het college dat er allerlei maatregelen moeten komen voor minder validen in geval van een ongeluk (vuurbal), maar voor de vele woningen die aan de andere kant in de letaliteitszone (bij een ongeluk vallen daar doden, in grotere omtrek alleen schade en ongevallen) geldt alleen de voor alle Nederlanders bekende campagne "Denk vooruit", zonder verdere voorlichting of actieve informatie over de letaliteitszone aan de bewoners. Kopers van woningen in de letaliteitszone zijn (zo is mij verteld) verplicht dat mee te delen als ze hun huis verkopen, terwijl ze het niet wisten toen ze het zelf kochten.
Zie ook hoofdstuk 4 hier.

* En dan de "reguliere jokkebrokkerij":

+ Diverse rapporten (TNOx2, DCMR, Sight, Peutz) zeggen dat de HSL teveel herrie maakt. College prijst op eigen website aan: "Rustig wonen in de luwte van het dorp"

+ GGD zegt: "Gezondheidssituatie in HSL-zone wordt heel slecht". College zegt: "Huidige gezondheidssituatie is goed"

+ Gemeente Kaag en Braassem zegt met betrekking tot de HSL dat de problemen van Lansingerland vooral liggen in de nieuwbouwwijken. College: ???

+ Rijksoverheid zegt: "Je hebt bestemmingsplannen verkeerd berekend; als je niet gebruik maakt van de rekenvoorbeelden dan moet je het zelf maar uitzoeken" (Plaszoom, Parkzoom, Boterdorp Zuidwest). College laat dat weg in samenvatting naar Raad, praat eroverheen, en wijst klagende burgers af.
Zie ook dit artikel.

+ Wethouder: ik ben weggestuurd. Burgemeester en oud-collega’s: zelf vertrokken wegens gezondheid.

Rechte rug

Kampinga legde zijn functie om gezondheidsredenen neer, stond zelfs in NRC Handelsblad van 5 januari. Dat wensen we hem allerminst toe. Met de afscheidsbrief in de hand kunnen we wel speculeren over de achtergronden. Het verhaal lijkt erop neer te komen dat de wethouder goed de problematiek doorzag, en ik had al eerder in de marge van een bijeenkomst realistische oplossingen mogen vernemen. Maar dan is er wel medewerking nodig. Tegelijkertijd werd hij blijkbaar gedwongen om te spreken in marketingtaal, om alles mooi voor te stellen. Wat strijdig kan zijn met een persoonlijke overtuiging dat de problemen immens zijn. En bovendien helpen gemengde boodschappen niet om de gemeenteraad mee te krijgen in harde aanpassingen.

In de gemeenteraad lijkt men sowieso nergens van overtuigd. Niet overtuigd van de gevaren van woningen bij pijpleidingen (zowel overschrijdingen van wettelijke normen als voorlichting in letaliteitszones), niet van de herrie van de HSL, niet van gezondheidsrisico’s van bouwen in herriegebieden (Hoeksekade, Parkzoom, Wilderszijde, Plaszoom, Boterdorp Zuidwest, enz.), niet van de noodzaak om bestemmingsplannen goed op te zetten. En dus ook niet van de noodzaak om dóór te pakken als serieuze financiële problemen aan de hand zijn.

Het lijstje "krampachtige communicatie" hierboven wijst erop dat ook het college nog niet gewend is aan een rol als hoeder van een groeigemeente in de Randstad. Nu 52.000 inwoners, oplopend naar 75.000 over een paar jaar. In een dorp kun je nog problemen wegwuiven, en ze snel onderhands wegwerken. Hier hoopt het zich alleen maar op.

Is dat waar Kampinga op doelt als hij vertelt over "politieke opportuniteit" in het college van Burgemeester en Wethouders? De laatste woorden laat ik dus aan de, door mij gewaardeerde, oud-wethouder: "Tegen de verwachting van menigeen in blijft alle aandacht en energie dan eenzijdig binnen het college aangewend worden. Vanzelfsprekend gaat dit ten koste van de bestuurskracht."

Categorie: Lokaal