Minister (VVD) liegt over HSL

maandag 29 augustus 2011 - De Minister van Infrastructuur en Milieu heeft in minstens twee media laten weten dat nieuwe treinen op de HSL mogelijk stiller zijn. Dat is niet waar. Hoe zit dat, en waarom is dat erg? Er is een acuut probleem met de dienstregeling. Wat daaraan te doen? Update: VVD wil nu actie en niet meer wachten! Ook PvdA wil snel maatregelen. PvdA L'land gaat VVD aan toezegging houden. Update 31/8: Aptroot op bezoek.

Updated*** De uitspraken werden gedaan op BNR Nieuwsradio van 25 augustus, en in NRC Handelsblad van 26 augustus.

De geluidsproductie van de HSL is een politiek onhoudbaar dossier. Het komt niet vanzelf goed door te wachten. Door te doen alsof nieuwe treinen minder lawaai maken schuif je besluiten voor je uit, die onvermijdelijk zijn. Het resultaat is voor het dossier hetzelfde, maar de slachtoffers van je beleid zijn nog meer schade toegebracht. Daarom is het beter eerlijk te zijn.

1. Maakt zo'n nieuwe trein individueel minder lawaai dan de huidige treinen?

De nieuwe treinen zijn het type V250 van fabrikant AnsaldoBreda. Volgens TNO veroorzaakt die bij passage op 25 meter een geluidswaarde ("Lax") van ongeveer 94 dB(A) op de geplande kruissnelheid van 250 km/uur. De Thalys doet ongeveer 98 dB(A) op de geplande kruissnelheid van 300 km/uur. De huidige Fyra, die bestaat uit Traxx-locomotieven met daarachter oude intercity-rijtuigen (omgedoopt tot "HST-Prio-rijtuigen") veroorzaakte in 2009 nog ongeveer een Lax-waarde van 95 dB(A) bij de kruissnelheid van 160 km/uur. Door investeringen, verbeteringen, en het weglaten van de blokremmen is dat volgens TNO gedaald tot 85 dB(A). De huidige, aangepaste, Traxx-treinen zijn dus het stilste op de beoogde kruissnelheid, daarna met een verschil van 9 decibel de nieuwe V250-trein, en het luidst is met een verschil van nog eens 4 decibel de Thalys.

2. Als de Thalys en V250 langzamer zouden rijden, zouden ze dan stiller zijn?

Volgens een brief van de minister van november 2009 zou de Thalys toen op 160 km/uur 9 decibel minder lawaai maken dan de Traxx-Prio zoals die toen reed. Dus 95-9=86. De Thalys en V250 ontlopen elkaar niet veel, zo blijkt uit de rapporten. Het valt te betwijfelen of de V250 veel stiller is dan de Traxx-Prio anno 2011 (85 dB(A)) op 160 km/uur. Wat niet het plan is; de V250 moet 250 km/uur rijden.

3. Moeten we nog iets weten over de V250?

Op dit moment valt eraan te twijfelen of die voldoet aan de Europese regels voor maximum geluidsproductie. Dan mag de trein helemaal niet rijden in Europa. Stond al op dit blog in februari 2011.

Wat heeft TNO namelijk gemeten? Kijken we in Tabel 3 op blz. 12 van een rapport daarover. Nu niet in de kolom "Lax", maar "Laeq". In de laatste kolom zien we dat de Thalys bij 300 km/uur gemiddeld tussen 92 en 96 dB(A) herrie maakt. En de AnsaldoBreda V250 bij 250 km/uur tussen 88 en 90.

Vervolgens kijken we in de TSI Hispeed. In de versie uit 2002 in art. 4.1.8 op blz. 18, en de versie uit 2008 in art. 4.2.6.5.4 op blz. 67 staat hetzelfde type Laeq waarden. Een trein mag bij 300 km/uur 91 dB(A) geluid maken, en bij 250 km/uur 87 dB(A).

Zowel de Thalys als de V250 gaan daarboven. Bedenk dat de decibellenschaal een logaritmische schaal is: een kleine verhoging is al snel een verveelvoudiging van de geluidssterkte. Van 91 naar 96 is 3,2 maal zo hard. De in de TSI Hispeed toegestane bandbreedte is slechts 1 dB(A)!

4. Is het een optie de dienstregeling te bevriezen? Dus, de dienstregeling van december 2011 voort te zetten tot er meer duidelijkheid is?

Nee, want de berekeningen van TNO en DCMR over de geluidsproblemen zijn gebaseerd op het jaargemiddelde van 2011. De dienstregeling is dit jaar een aantal malen uitgebreid. De dienstregeling van december 2011 is drukker dan die van januari 2011. Alleen als een aantal treinen uit de dienstregeling wordt genomen kan de dienstregeling passen binnen de norm. Zo niet, dan komen de waarden die nu zijn gemeten over 2012 veel hoger uit: nog meer overschrijding van de afspraken.

5. Wat is samengevat het probleem?

* De V250 en Thalys maken meer herrie op de geplande kruissnelheid dan toegestaan in de Europese regels (TSI Hispeed).

* De dienstregeling met de huidige treinen en een paar Thalys-en van december 2011 kan niet een jaar worden doorgereden. Laat staan dat de huidige treinen worden vervangen door V250-treinen. Laat staan dat de snelheid wordt verhoogd. Zelfs niet als de Thalys en V250 maar 160 km/uur rijden. Er is dus een acuut probleem.

6. De politiek heeft moeite om het te snappen, kun je het simpeler uitleggen?

De regel is dat treinen worden ingemeten op geluidsproductie, dan komen ze in een boekje, ook baanvakken worden ingemeten op geluidsproductie, en die gaan ook in het boekje, vervolgens wordt er een dienstregeling berekend die past in het geluidsplafond. Je mag alleen rijden met dienstregelingen die passen. Die regel werd tot nu toe altijd gebruikt.

In dit geval blijkt al sinds november 2009 (voor het ministerie sinds oktober 2009) dat de dienstregeling niet past.

Vergelijk het met het volgende. Je buren hebben een stereoinstallatie met 2 geluidsboxen. Daar heb je last van, en ze veroorzaken in je keuken meer herrie dan toegestaan. In de woonkamer valt het nog net binnen de regels. Ze hebben het plan om 10 boxen te kopen, de komende 2 jaar. Wat doe je dan? Wachten tot ze alle 10 boxen hebben, en dan pas zeggen dat ze moeten stoppen met de teringherrie? Dat is wat de Rijksoverheid wil met de HSL. Of zeg je: je moet onmiddellijk binnen de regels blijven. Je kunt dat doen door die 10 boxen te kopen, en ze zoveel zachter te zetten dat ze binnen de regels vallen, of je kunt er minder tegelijk aan zetten. Je mag meten zoveel je wil, je mag ook bij mij (na afspraak) komen meten, je mag (op eigen kosten) de isolatie verbeteren, maar je moet met je herrie binnen de perken blijven.

Het probleem is acuut, omdat de herrie in de woonkamer gemiddeld over 2011 nog net paste, omdat er in januari nog maar 1 box stond, en in december 2. Voor 2012 zou de norm worden overschreden door de twee boxen, al werden er geen boxen bijgekocht.

Het probleem van de overheid moet niet langer bij de burgers worden gelegd. Daarmee is het probleem van de overheid niet weg, en we leven met ze mee. Maar ze hebben het zelf veroorzaakt, en al veel te lang ontkend en uitgesteld. Het is onbehoorlijk, en in rechte te bevechten, dat tijdens het nadenken over de eindoplossing onrechtmatige overlast wordt veroorzaakt.

7. Wat kan de politiek doen?

In plaats van allerlei onware verhaaltjes aan te horen in commissievergaderingen en de pers, kan de politiek doen wat inmiddels meerdere politici met Charlie Aptroot (VVD) hebben beloofd: de herrie moet binnen de norm blijven.

Dus:

* Er mag in 2012 alleen een dienstregeling worden gereden die voldoet aan de regels van het Reken- en Meetvoorschrift en de TSI Hispeed, uitgaande van de bestaande metingen. Op die manier wordt onmiddellijk tegemoetgekomen aan de afspraken over de maximale geluidsoverlast. Zo ontstaat maatschappelijke rust.

* Nieuwe metingen blijven nodig om nieuwe treinen toe te laten, en aan te tonen dat de dienstregeling binnen de afspraken blijft.

Voor de nieuwe dienstregeling kan gebruik worden gemaakt van het voorwerk van Milieudienst Rijnmond DCMR en Bureau Peutz.

Naschrift:
Zaterdag geen email gelezen om na te denken over het gebruik van het woord "liegt". Zijn er omstandigheden te bedenken waarin de uitspraak van de Minister "waar" is? Ja, maar die omstandigheden zijn niet de beoogde plannen. Is het verwijtbaar dat een bestuurder zulke uitspraken doet? Ja en nee. Zelf heb ik ook wel eens als bestuurder statements afgegeven die alleen in beperkte omstandigheden "waar" waren. Als de volksvertegenwoordiging en de media niet doorvragen, dan moeten ze dat zelf weten. Maar een bestuurder hoort niet een dossier op zijn beloop te laten als er geen oplossing aan de horizon te verwachten valt.

Update 11:25 : "Dank voor uw mail.

De VVD wil dat er nu maatregelen worden genomen tegen de geluidsoverlast, niet langer wachten.

Met vriendelijke groet,

Charlie Aptroot"

Zie ook het statement op de site van VVD Lansingerland: "Het Kamerlid roept minister Schultz van Haegen van Infrastructuur en Milieu op zo snel mogelijk de door haar aangekondigde geluidsmetingen met het nieuwe hogesnelheidsmateriaal uit te voeren. Verder wil Aptroot dat de uitkomsten nog dit najaar beschikbaar worden gesteld en moet de Minister aangeven welke extra maatregelen worden getroffen om binnen de afgesproken geluidswaarde te blijven.

Aptroot wil dat de benodigde maatregelen, zoals een geluidswal, geluidsschermen of een andere oplossing, in ieder geval voor einde van dit jaar gerealiseerd zijn.

“Het is van groot belang nu snel te handelen. De kwestie loopt al zeker 2 jaar. De inwoners van Lansingerland hebben daar recht op. Nog dit jaar moet het geluid verminderd zijn tot beneden de afgesproken grenswaarde,” vindt de liberaal."

Zie ook de site van Aptroot.

Mijn reactie: heel goed. Ik krijg email over de kosten van de oplossing van Aptroot. Het hoeft niet duur te zijn. Gebruikelijk in Nederland is eerst op basis van berekeningen werken. Dat is nu nog niet gedaan met deze treinen, alleen een algemeen rekenmodel in 2001 (of zo). De Nederlandse rekenmodellen, gevoed met goede gegevens, zijn erg robuust, en wijken in de praktijk maar 1 decibel af, blijkt uit onderzoek (blz. 6). Je kunt altijd later nameten voor de zekerheid, wat overigens tot nu toe bij andere spoorlijnen alleen sporadisch wordt gedaan. Er is nu voldoende gemeten om een eerste passende dienstregeling op te stellen. De basis van de oplossing ligt in het berekenen van een passende dienstregeling voor deze bestaande situatie. Die kost niets (behalve HSA, dat moeten ze wel op een of andere manier oplossen, maar dat is niet anders dan bij andere overlastgevende rechtspersonen). Naar gelang ze problemen met geluid weten op te lossen door investeringen, kunnen er meer treinen harder rijden. Als de voorstellen van Aptroot te veel geld kosten, kunnen er dus maar minder treinen, dan wel treinen op lager snelheid, rijden. Tweede Kamer moet zelf maar bepalen hoeveel geld ze ervoor over hebben. Aan de regelgeving hoeft niet getornd.

Het is niet nodig, niet gebruikelijk, contrair aan de regelgeving (Reken- en Meetvoorschrift, zie ook de Toelichting daarbij) om eerst een volledige dienstregeling zo maar te laten rijden, en dan pas te meten.

Update 13:12 : Een lezer schrijft een interessante reactie: "Ook een belangrijk vraagstuk is of de beoogde dienstregeling überhaupt wel levensvatbaar is...

Probleem voor de politiek is de onzekerheid over het aantal reizigers dat structureel bij hoge snelheden wil reizen over de HSL. Nu rijden er veel treinen met een handjevol passagiers over de lijn. Dat zou natuurlijk kunnen liggen aan de huidige lage snelheid; Als de treinen straks heel snel gaan rijden, wellicht dat de lijn dan wel zeer populair wordt.
Wellicht ja, maar het kan ook niet zo zijn, en dan wil je niet allemaal dure geluidsbeperkende maatregelen hebben genomen specifiek voor die hoge snelheden. Eerst maar even uitproberen....maar ja, hoelang dan?

Elke ondernemer weet dat je in de introductiefase vaak aan parameters moet draaien om een product succesvol in de markt te zetten. Bij de HSL zijn de parameters dienstregeling (voortvloeiend uit de concessie) en geluidsproductie eigenlijk een gegeven, maar er mag van de politiek nu af toe eens aan gedraaid worden, ondanks dat daarbij de wet geschonden wordt."

Update 17:15 : Via de twitter van PvdA Lansingerland laat Jacques Monasch, HSL-woordvoerder in de Tweede Kamer, weten: "Blij met heldere metingen HSL. Als normen worden overschreden, moet minister snel ingrijpen en helder zijn over maatregelen." Hoezo "als"? Maar goed, positief bericht, go go PvdA!

Update 20:00 : De PvdA Lansingerland gaat Aptroot aan zijn woord houden: "Aptroot wil nog dit jaar betere HSL schermen etc. Daar houden wij hem aan. Zoals ook aan het vervangen van die schermen tbv de V250 treinen."

Update 31/8, 17:10: Kamerlid Aptroot was al op bezoek in Lansingerland. "Afspraak is afspraak" twittert VVD-wethouder Ten Kate terecht. Foto online.

Categorie: Lokaal