Lansingerlandse politici onterecht opgelucht

zaterdag 8 maart 2014 - "We staan niet meer in de top 10 van de verkeerde lijstjes", "We hebben de uitgaven teruggebracht", de opluchting van vooral coalitie-politici kent geen grenzen. Toch even: is het ook waar?

Afgelopen week was er de nodige opluchting te lezen in de media. "We worden niet eens meer gebeld, want we zijn uit de top 10 van de verkeerde lijstjes." Vandaag had de Telegraaf een overzicht van leukste gemeenten van Nederland, waar Lansingerland op 6 stond. En de Volkskrant liet zien dat Lansingerland sinds 2010 wel 600 euro per inwoner minder uitgaf in 2013 dan in 2010. Prima campagnemateriaal.

Allereerst de Telegraaf. Ze onderzochten: "waar in Nederland wethouders het hardst aan de bak moeten om werkloosheid en verpaupering tegen te gaan. En in welke gemeenten de problemen beperkt blijven tot discussies over de grootte van het nieuwe zwembad. Kortom: waar woont u het beste?"

De inhoud van het onderzoek is verder onzichtbaar voor wie geen abonnement op De Telegraaf heeft. Volgens Nu.nl gaat het om "huizenprijzen, criminaliteit, armoede, winkels, scholen en medische zorg".

Dat is natuurlijk hoe je ernaar kijkt. Volgens Elsevier van 29 juni 2013 scoorde Lansingerland een 272ste plaats, dus flink onder het gemiddelde. Pijnacker-Nootdorp stond op 145. Lansingerland kreeg twee plusjes voor jeugd, en een minnetje voor winkels voor dagelijkse boodschappen, een minnetje voor historisch decor en voor horeca, en twee plusjes voor hoogwaardige zorg en onderwijs. Verder plusjes voor werkgelegenheid, recreatiegebieden en water, maar minnetjes voor natuur. Recreatie is immers geen natuur. Elsevier geeft minnetjes voor de saamhorigheid van de bevolking, voor overlast, maar plusjes voor verkeersveiligheid en "samenstelling bevolking".

Positief voor de bovenmodale Nederlander is dat onze gemeente de OZB zó heeft ingericht, dat door de tariefstijging bovenmodale woningen (die naar verhouding harder in waarde dalen door de crisis) veel minder OZB betalen in 2014 dan goedkopere woningen. Die moeten bovendien die daling van de bovenmodale woningen compenseren, omdat ons gemeentebestuur alleen kijkt naar wat ze totaal binnenkrijgen. Ik was in ieder geval dik tevreden met de OZB-aanslag dit jaar. Het is zuur voor de kopers van door de gemeente gesubsidieerde starterswoningen, die in waarde stijgen, en daardoor een aanslag van meer dan 20% hoger dan in 2013 krijgen. De onderbouwing had ik eind vorig jaar al online gezet met een Excel-rekenvoorbeeld.

Dan de schuldenlijstjes. Hoe staat Lansingerland er daar op? De beste vergelijking is niet de schuld per inwoner, omdat gemeenten (zoals Schiedam) die bepaalde taken terug in de boekhouding trekken dan opeens een hogere schuld hebben. De beste vergelijking tot dit jaar volgens de Vereniging Nederlandse Gemeenten is de verhouding tussen de netto schuld en de bedrijfsvoering. Gaat die boven 120%, dan zit het echt fout. Sinds dit jaar kijkt de VNG ook naar wat gemeenten zelf uitlenen, de zogenaamde uitleenquote.

Normaal presenteert de VNG in mei een overzicht, maar dit jaar deden ze het op 26 januari. Met de cijfers over 2010 stond Lansingerland op de 12e plaats, met een score van 165%. Met 2011 stond Lansingerland op plaats 7, met 205% (maar dat moest 214% zijn, kwam door een foute opgave van de gemeente). En met 2012 staat Lansingerland op, tromgeroffel, plaats 6, met 197%. Lansingerland profiteert van een terugvallende bedrijfsvoering, door de stagnatie van de bouw. Daar kom ik zo op terug.

Kijken we naar het nieuwe kengetal van de VNG, dus inclusief leenquote, dan staat Lansingerland op 2.

Hengelo in Overijssel staat op veel lijstjes heel hoog, maar blijkt een hoge leenquote te hebben, de op één na hoogste (na Meerssen). Dat vertekent het beeld. Met het nieuwe kengetal staat Hengelo op een comfortabele 93ste plaats. Probleemgemeenten staan overal bovenaan in de probleemlijstjes, en dat tekent Lansingerland.

Dan de Volkskrant. Vandaag was ik op de Oostland Schrijversmarkt.

Op Schrijversmarkt Oostland, met Kader Abdolah en Ruud Braak #oostlandschrijft @BraakRuud pic.twitter.com/1r5APuw2x9
— Joost Smits (@JoostSmits) 8 maart 2014

Onze PvdA-wethouder deed met zijn Pijnacker-Nootdorpse collega de presentatie van een bundel van auteurs uit de regio. Hij kwam ook even langs mijn tafeltje, en was verbaasd, want dacht dat ik in Rotterdam woonde. Tja, dat is de man niet te verwijten, hij komt de hele dag mensen tegen die niet in Lansingerland wonen. Maar hij was zo blij met een artikel in de Volkskrant dat laat zien dat Lansingerland wel 600 euro minder per inwoner uitgeeft dan in 2010. Hij liet het op zijn telefoon zien, want hij had getweet:

Lansingerland heeft kosten per inwoner vanaf 2010 verlaagd. College met PvdA heeft verantwoordelijkheid genomen! pic.twitter.com/6TC7Kasjz1
— Ruud Braak (@BraakRuud) 8 maart 2014

De wethouder vroeg of ik dat op mijn blog wilde zetten, en ook eerlijk! Want wat op dit blog staat wordt blijkbaar in zijn kringen als onwaar beschouwt, terwijl als hij twittert: "College met PvdA heeft verantwoordelijkheid genomen!", dan is dat de waarheid, of "pravda". Zelfs een wethouder van Cultuur kan zo'n mooi resultaat gerust claimen.

Klik hier voor de site van de Volkskrant.

Dus in de cijfers gedoken. Op de eerste plaats is er wat aan de hand met de berekening van COELO. De VNG maakt ook berekeningen per inwoner, en gebruikt dan altijd het inwonertal op 31 december. VNG had ook wel eens dat ze per ongeluk 1 januari van het volgende jaar gebruikten, wat dan tot problemen leidt met gemeenten die per 1 januari zijn gefuseerd. COELO maakt diezelfde fout. Horst aan de Maas, bijvoorbeeld, komt daardoor verkeerd uit voor 2010.

Verder zit er wat onnavolgbaars in de berekening. Pijnacker-Nootdorp zou meer zijn gaan uitgeven per inwoner tussen 2010 en 2013. Ik heb van alles geprobeerd, maar ik krijg dat er niet uit. Zal het eens aan COELO en Pijnacker-Nootdorp vragen.

Dan is er ook wat met zo'n vergelijking tussen twee tamelijk willekeurige jaren. Ze laten natuurlijk wat spierballen zien door 2013 te nemen, aangezien voor het gewone volk 2012 als laatste beschikbaar is via CBS. Gelukkig heb ik niet alleen Lansingerland, maar ook Pijnacker in archief. En daar gaat het om.

Probleem is namelijk dat de uitkomst van de berekening van jaar tot jaar nogal op en neer kan gaan. Lansingerland scoorde volgens mijn berekeningen, op de COELO/Volkskrantmanier, in 2010 3048 euro per inwoner, in 2011 was het 2437, in 2012 2806, en zou nu inderdaad rond 2432 moeten zitten. Het gaat dus op en neer. Niet echt een "prestatie". Voor Pijnacker-Nootdorp geldt hetzelfde.

Belangrijker is dat ik in mijn artikelen op dit blog, en in de boeken, steeds berekeningen maak van bestedingen en voorzieningen, ZONDER de bouwproblemen. Dat is namelijk een onderwerp waar gemeenten weinig invloed op hebben. Als je wil weten wat gemeenten uitgeven, dan moet je kijken naar de gewone beleidsprogramma's. COELO/Volkskrant hadden niet alleen (zie de tab "Toelichting" op de site) "omvorming van onbebouwde gronden tot bouwterreinen en woonrijp maken door aanleg voorzieningen" in de berekening, maar ook nog een wat onhelder prutje aan financieringszaken. Dat laatste is wat minder belangrijk, maar de component "bouwrijp maken" is heel wezenlijk.

Klik op de site eens Lansingerland aan, dan op de knop "Ruimtelijke Ordening" en daarna op de knop "Meer detail". Dan ziet u:

Dat is toch echt geen verrassing: de uitgaven per inwoner op het bouwrijp maken van grond is tijdens de crisis tussen 2010 en 2013 afgenomen met 600 euro. En dat verklaart grotendeels de afname. Bij andere gemeenten, te beginnen met de A van Amsterdam, is dat net zo te zien.

Wel is het zo dat de uitgaven per inwoner zonder grondzaken ook daadwerkelijk gaan afnemen, maar dat is pas op langere termijn. Vooralsnog heeft Lansingerland gewoon een gat in de hand. Dat is niet de PvdA te verwijten, dat is niet alleen de coalitie te verwijten, dat is vrijwel de hele raad te verwijten.

Zoals Binnenlandse Zaken en de Provincie al constateerden: het probleem van het gat in de hand werd gemaskeerd door de grondverkopen. Toen die stilvielen probeerde de gemeente het eerst op te lossen met hogere schulden, maar nu moet er worden ingegrepen. Tot voor kort wilde de gemeenteraad vooral werken naar begrotingsevenwicht, maar ik krijg berichten dat de nieuwe, uitstekende, burgemeester, ook echt het mes wil zetten in de schuld. Want bij begrotingsevenwicht wordt die niet afgebouwd.

Daarvoor moet ook het mes in de ambities van de raadsleden. Er zijn zelfs raadsleden die denken de (eveneens uitstekende) wethouder Financiën te kunnen opvolgen, die, zo schreef de VVD laatst in de Heraut, toch immers slechts tijdelijk de honneurs waarneemt. Dat is het slechtste wat we kunnen krijgen: een zwakke wethouder Financiën (politicus die denkt het wel even te doen), die het onderwerp onvoldoende in de vingers heeft om de raad goed van repliek te dienen, om de ambtenaren goed aan te sturen, en goed de toezichthouders te bedienen. Zo'n zwakke wethouder haalt de Kerst niet. Terwijl juist politieke stabiliteit nodig is, naast financiële stabiliteit.

Lastig allemaal, natuurlijk, in verkiezingstijd. Vooral als je de ogen sluit voor de problemen, en denkt dat Lansingerland uit de verkeerde lijstjes is gevallen...

Categorie: Lokaal