Lansingerland gaat in de derivaten

zaterdag 1 december 2012 - Update 3/12*** Nu door regelgeving alle andere mogelijkheden zijn uitgeput gaat Lansingerland over tot derivaten om de geldhonger te stillen. Je kon er natuurlijk op wachten. Hoe zit dit? Gaat Lansingerland lenen bij een fout mannetje achterin de kroeg?

Roep "derivaten" en je weet zeker dat mensen je blogartikeltje lezen. Daarom gelijk even dimmen: een deel van het verhaaltje hierover van de gemeente is zeker verstandig. Blijft natuurlijk genoeg onverstandigs over om hier wat te schrijven!

Zoals eerder gemeld heeft Lansingerland grote geldhonger. De bedoeling is om, gekeken vanaf de Jaarrekening 2011 met de enige echte cijfers, tot en met 2016 150 miljoen euro extra te lenen. Tot een totaal van 400 miljoen euro. Waarmee Lansingerland het record gaat halen van "netto schuld ten opzichte van de exploitatie", een getal waarvan de Vereniging Nederlandse Gemeenten jaarlijks overzichten presenteert, en waar we nu 12e staan. De 2 miljoen euro van het Zomerakkoord is vergeleken daarmee klein bier.

De afgelopen week kreeg de gemeenteraad een presentatie, zie bijlage hieronder, die op zich correct is. Er loopt in januari een lening van 20 miljoen euro af, en die moet opnieuw worden gefinancierd. Daar kun je als gemeente weinig aan doen. Als je hem nog niet kunt aflossen, dan moet je hem opnieuw afsluiten.

Ook correct is dat de gemeente kijkt naar een CAP-lening. Dat is een lening met een variabele rente, maar waarbij het tevoren zeker is dat je niet teveel rente kwijt zult zijn. Het is een derivaat, maar van de "goede" soort. Zie bijvoorbeeld de uitleg hier.

We zien gelijk dat de inschatting dat een "Floor" derivaat een goed idee is, niet klopt. Blz. 6 van de presentatie is dus niet volledig correct.

Wat de gemeente in de presentatie aan de gemeenteraad vertelt klopt dus wel, op die uitleg over de Floor na. Net als altijd met die gemeente moet je vooral kijken naar wat ze níet vertellen.

1. Zo is een CAP-lening weliswaar een tamelijk zeker instrument, maar is de keerzijde dat je een hoge premie moet betalen. De vraag is waar Lansingerland dat geld vandaan haalt. De kosten van aanschaf bedragen, volgens blz. 12 van de presentatie 2,53 miljoen euro. Dat is goedkoper dan alternatieve leningsvormen, maar wel méér dan de hele bezuiniging van het Zomerakkoord.

Waar komt die 2,5 miljoen euro vandaan? Dat staat niet in de presentatie. Kijken we in de eerder genoemde uitleg:

"Wat thans gebeurt, is dat dit soort organisaties de premie voor de rente-cap, die moet worden betaald, vaak (deels) willen financieren door het verkopen van rente-floors. Dit is een contract voor een bepaalde periode voor een bepaald bedrag, waarbij de verkoper garandeert een bepaalde rente te vergoeden. Met andere woorden: hier gaat de verkoper (lees gemeente of corporatie) een verplichting aan. De conclusie is: een rente-cap kopen kost geld, maar is afgebakend en beheerst het renterisico. En is derhalve een goed en veilig product. Een rente-floor verkopen om daarmee de premie van de rente-cap te financieren is risicovol tot zeer risicovol."

Die combinatie van CAP en Floor, gaat Lansingerland dat ook doen? We weten het niet. Dat Lansingerland Floor tot de goede derivaten rekent in de presentatie is een teken. De term voor de combinatie is "Collar", en komt voor in de presentatie.

2. Het is een teken aan de wand dat alle andere leenvormen zijn uitgeput. Net als particulieren met schuldenproblemen doen. Eerst ga je naar de bank. Als die niets meer geeft ga je naar familie. Als die niets meer geeft ga je naar de snelle geldverstrekkers. En als die niets meer geven naar het mannetje achterin de kroeg.

Ik kan het niet beter formuleren dan de gemeente zelf deed in januari 2011:

"Conclusie: het inzetten van derivaten vraagt vooraf een forse premie. Gelet op omvang van de leningen bedraagt deze vele tonnen. Vraag is of deze extra kosten, gegeven het renterisico en de huidige problematiek, een acceptabele keuze is."

3. In de presentatie gaat het over 20 miljoen euro herfinanciering. We zagen al dat de gemeente veel hogere leenambities heeft. Omdat alle "gewone" leenvormen zijn uitgeput is het logisch dat ook daar wordt gekeken naar CAPs. Ik hoor dat de gemeente denkt over 50 tot 80 miljoen leningen via de CAP-vorm. Daar hoort dus ook een navenant hogere premie bij. Als 2,5 miljoen al lastig te vinden is, dan is 5 of 7 miljoen euro dat zeker. Het wordt waarschijnlijker dat de "goede" derivaat CAP vergezeld zal zijn van een "foute" derivaat Floor. Wat moeten ze anders nog doen? Floor is het foute mannetje achterin de kroeg.

4. De kwestie kwam op omdat een lening van 20 miljoen afliep en hergefinancierd moest worden. Dat is dus even lastig. Een paar jaar geleden had de gemeente net zoiets aan de hand. Ik beschrijf dat in "Griekenland aan de Rotte" en in mijn boek. De Jaarrekening 2009 noemt een paar keer de prestatie dat er 185.000 euro is bespaard aan rente. Hoezo?

"De rente over kortlopende geldleningen was in 2009 historisch laag. Binnen de grenzen die de wet Fido stelt heeft de gemeente zogenaamde kasgeldleningen aangetrokken tegen een lager rentepercentage dan hiervoor is geraamd waardoor ten opzichte van de begroting 185.000 euro aan lasten is bespaard."

Het ging in 2009 om een toename van 53 miljoen euro. Dat mag onder uitzonderingscondities, aangezien het maximum onder de Wet Financiering decentrale overheden (Fido) voor kasgeldleningen maar 15 miljoen is. Een jaar later moest het kort geld weer worden omgezet naar een gewone lening. Dat geld is nog steeds niet afgelost.

Kortom: een lening loopt een keer af. Ook nu schermt de gemeente in de presentatie met de lage rentestand, zie blz. 10 van de presentatie.

Hoe moet dat als de gemeente over een paar jaar 80 miljoen opeens moet herfinancieren? Dan is de rentestand mogelijk hoger, moet de premie die hoort bij 80 miljoen CAP ook worden opgebracht, en waar moet dat dan allemaal vandaan komen?

5. Afgelopen week heb ik een kleine boek toer gemaakt langs organisaties die in Nederland de meeste kennis hebben van gemeenteschulden, en ook met Lansingerland te maken hebben. Een van die organisaties zei dat Lansingerland zich diep moest schamen. Zo'n hoog opgeleide bevolking, zo rijk, zo jong, en dan zoveel schuld! Lansingerland voegt zich in een rijtje gemeenten waar het niet thuis hoort. Gemeenten die vooral buiten eigen schuld in de problemen zijn geraakt. Men vroeg of Lansingerland solliciteerde naar art. 12. Dat is onder curatele-stelling door de hogere overheden.

Conclusie: dat de gemeente te maken heeft met een herfinanciering van een schuld van 20 miljoen is onoverkomelijk. De keuze voor een CAP-lening is op zich prima. Zo lang de kosten niet worden gefinancierd met een Floor-constructie. Het uitbreiden van de CAP-lening naar 50 of 80 miljoen is buitensporig en uiterst gevaarlijk. Als de gemeente de overbestedingen en overinvesteringen jaarlijks afbouwt, kan daarmee de schuldpositie worden afgebouwd, en is over een jaar of 5-10 de gemeente financieel weer veel gezonder. Meer lenen dan de 250 miljoen uit de Jaarrekening 2011 is vragen om problemen, en verlies van onafhankelijkheid. De wal keert het schip, dus het is eigenlijk zinloos en democratisch nutteloos.

***Update 3/12. Via Twitter reageert expert dr. Tony de Bree MBA (o.a. 26 jaar ervaring ABN/AMRO, en auteur voor o.a. Bank & Effecten Magazine en Banking Review) op de presentatie van de gemeente:

"Joost, dus gewoon niet lezen. Zonde van je tijd."

Even contact gezocht, want daar willen we meer van weten. Hij reageert:

"Wat zorgen baart is dat sinds de jaren '90 de vloed van derivaten ongecontroleerd door blijft gaan. En dat de politiek noch de toezichthouders bereid zijn geweest te luisteren naar de vele waarschuwingen. Inclusief vanuit de sector zelf. Het is tragisch dat een aantal van de betrokken banken hiermee door zijn gegaan en dat overheden o.a. door gebrek aan kennis en door verkeerde informatie zoveel risico hebben genomen. Opnieuw heeft het lokale toezicht en het overheidstoezicht gefaald.

Intussen is de situatie voor veel gemeenten en een aantal woningcorporaties zorgwekkend. En dus uiteindelijk ook voor de belastingbetaler. Hetzelfde geldt ook voor het ongevraagde en nauwelijks gecontroleerde aandeelhouderschap in een aantal Nederlandse financiële instellingen. Zie ook http://tonydebreeadvies.nl/7-redenen-waarom-abn-amro-geprivatiseerd-moet-worden/

Het is tijd voor een open en constructieve dialoog over effectief en efficiënt toezicht en nieuw leiderschap."

Wie gaat dat leiderschap in Lansingerland tonen?

Categorie: Lokaal