Wilderszijde: "Onduidelijk is door wie dit is gedaan?"

woensdag 16 april 2014 - Update 15:00*** Het historisch onderzoek, dat voor 70.000 euro is overgeschreven uit ambtelijke stukken, bevat opmerkelijke zaken, en er ontbreekt een en ander. Deel 2 van de samenvatting. Over Wilderszijde schreven de onderzoekers voor meer dan 2x een modaal jaarsalaris: "Onduidelijk is door wie dit is gedaan?"

Eergisteren schreef ik al dat onduidelijk blijft waarom Wilderszijde nu is bebouwd.

Vanmorgen werd ik er opmerkzaam op gemaakt dat de onderzoekers dat zelf nogal plastisch in de tekst zetten. Op blz. 98 van de PDF, genummerde bladzijde 96, staat:

"Daarnaast heeft de gemeente de mogelijkheid gekregen om buiten de Vinex-taakstelling 900 woningen extra te realiseren [ onduidelijk is door wie dit is gedaan? ] op de plek van de geplande waterplas." (vet door mij toegevoegd)

Dat is inderdaad de hamvraag. Er zijn wel wat antwoorden. Ik had al langer een stuk van de Stadsregio (in kwestie de Regioraad) klaar liggen om nader te bestuderen. Sommige teksten zijn namelijk nog vager dan andere. Dat stuk wordt door de onderzoekers van de gemeente twee maal genoemd, op blz. 43 en 100 van de PDF (genummerde blz. 41 en 98). Beide keren met een samenvatting die de lading niet dekt. Misschien was de dienstdoende overschrijver vermoeid, of onvoldoende gekwalificeerd?

Een paar zinnen uit het originele stuk, dat als bestandsnaam veelzeggend "deal bergschenhoek dec 2004" heeft:

"is in 1998 een situatie ontstaan waarbij de stadsregio, teneinde de in het RSP [=Regionaal Structuurplan, JS] afgesproken hogere dichtheid van de VINEX-locatie Plas-noord [Wilderszijde I, het oorspronkelijke plan, JS] te realiseren, zich moreel verplicht voelde om al het mogelijke te doen om de realiseringsmogelijkheden voor deze plas te vergroten. Bij de vaststelling van de herijking van het Financieel scenario VINEX in 1998 (als gevolg van de hogere bedragen van de lumpsum-overeenkomsten, vergadering regioraad 25 maart 1998), is de Boterdorpse Plas eveneens genoemd als een project dat een potentieel beroep doet op het Omslagfonds VINEX."

(Het Regionaal Omslagfonds VINEX draagt bij aan de dekking voor bovenlokale infrastructuur- en groenprojecten die in relatie staan met de realisatie van de VINEX-doelstellingen.)

Het gaat hier over het plan om boven Rotterdam een aantal plassen te realiseren, wat weer samenhing met het Integraal Plan Noordrand, waar gemeentelijke diensten als OBR bij waren betrokken. Wel bekend bij de hoofdauteur van het historisch onderzoek. Zie mijn artikel van eergisteren.

De Stadsregio had dus een "morele verplichting", een hele mondvol voor een bovenregionaal, niet democratisch gefundeerd praatorgaan. Verder met hun proza:

"Eind 1999 besloot het dagelijks bestuur gezien de stand van het Omslagfonds VINEX en de omschreven risico’s, onder andere de mogelijkheden te onderzoeken of de aanleg van de Boterdorpse Plas met een andere financieringsvorm kan worden gerealiseerd (een rood-voor-groen financiering)."

Rood-voor-groen was rond die tijd modieus. Zie de uitleg hier: "een deel van de opbrengsten dat wordt verdiend bij het bouwen in het groen, wordt gebruikt om elders nieuw groen te ontwikkelen". Vandaar dat het Omslagfonds wordt genoemd.

Weer verder met het stuk van de Regioraad:

"Nadat eerst de toenmalige portefeuillehouder VINEX dit aanvankelijk mondeling bij de gemeente Bergschenhoek had afgetast heeft het dagelijks bestuur op 21 juni 2000 gevraagd te onderzoeken of het voor de gemeente mogelijk is om de Boterdorpse Plas zelf te realiseren waarbij niet zandwinning de financieringsbron is, maar woningbouw rond de toekomstige plas."

De groene infrastructuur zou immers eerst worden betaald met het afgraven van de plassen. Overigens staat dan weer niet in dit stuk dat het zand uit de plassen zou worden gebruikt om land in de Vinex-gebieden op te hogen. Goedkoper dan aanvoer van elders. Dus uiteindelijk kwam bleef die opbrengst binnen de Vinex-gebieden.

Vervolgens komen ze erachter dat er van zo'n plas geen sprake kan zijn. Ik had dat al beschreven in het boek Lot van Lansingerland, en nog eens herhaald in oktober 2013 in "Bederfelijke Waar".

De waterplas verviel nadat in 2001 een rapport was geschreven door Alterra in opdracht van de Gemeente Bergschenhoek. Opvliegende watervogels zouden de luchtvaart hinderen, de plas lag immers onder de startbaan.

Toen had ook Wilderszijde moeten stoppen, is te lezen in de Kadernota milieu-effectrapportage Vinexlokaties Rotterdam uit 1995:

"Na de ondertekening van het Startconvenant Vinex is een haalbaarheidstudie uitgevoerd, waarin onder andere de gewenste omvang en kwaliteit van de lokatie 2B3 is onderzocht. [...] Bij het handhaven van het vliegveld in de polder Zestienhoven is zelfs het aantal van 10.000 waarschijnlijk niet realiseerbaar, in verband met de geluidcontouren die over het plangebied vallen."

In de samenvatting op blz. 14 van dezelfde kadernota staat ten overvloede als kanttekening: "te realiseren aantal is afhankelijk van besluitvorming Rotterdam Airport".

In 1996 werd besloten het vliegveld zo te laten als het is.

Weer terug naar het stuk van de Stadsregio. Door de verdiepte aanleg van de HSL werd de in de Vinex voorziene strook bouwgrond daar te krap.

"Dus" gingen ze over tot "ontwikkeling van woningbouw (met diverse watergangen) van de polder ten zuiden van het structuurplangebied". Dus Wilderszijde Zuid, het deel dat in de Vinex niet was bestemd.

Even recapituleren. Er was een plan voor:

* Grote veranderingen in de noordrand van Rotterdam (IPNR, ging niet door)
* In verband daarmee zouden een aantal plassen bóven Rotterdam worden gerealiseerd, met daar omheen wat woningen
* De woningen kwamen als reeds bestaande bouwplannen terecht op een vlekkenkaart van het Ministerie, toen die Vinex in elkaar zette
* Toen in 1996 het vliegveld niet werd verplaatst konden de plassen niet doorgaan, maar was grootschalige woningbouw ook niet meer haalbaar vanwege de geluidsoverlast.
* Maar voor de plas als recreatie- en natuurgebied voelde de Stadsregio in 2005 een "morele verplichting"
* Omdat de plas niet werd gegraven was er geen opbrengst uit die zandwinning
* Dus moesten er meer woningen worden gebouwd om geld te genereren (rood-voor-groen)
* En de Vinex grond werd kleiner door de verdiepte aanleg van de HSL
* Dus werd de oplossing gevonden in een heel nieuw plangebied in Wilderzijde Zuid, zonder een plas, maar met "diverse watergangen", en veel meer woningen

En "dus" maakt de Stadsregio ervan:

"De gemeente Bergschenhoek zal naar vermogen en op realistische grondslag een bijdrage aan de gewenste ontwikkeling van de woningvoorraad in de stadsregio leveren en zal geen financiële bijdrage van de stadsregio vragen voor de ontwikkeling van woningbouw op de locatie Boterdorpse plas, thans Wilderszijde genoemd, waarbij:

a. 550 woningen, die oorspronkelijk binnen de grenzen van het structuurplan zouden worden gebouwd (die in het kader van de lumpsum-afrekening in 1998 zijn afgesproken), maar die om bovengenoemde reden daar niet gerealiseerd kunnen worden, ontwikkeld zullen worden op de locatie Plas Zuid;

b. van zowel de woningen uit het structuurplangebied als de woningen op de locatie Plas Zuid zal 20% in de bereikbare sociale huursector worden ontwikkeld; [de bekende starterswoningen van de PvdA, die zouden worden gebouwd waar nu het gemeentepaleis staat, JS]

c. vooralsnog wordt uitgegaan van circa 1700 woningen. De gemeente denkt in dit kader ook aan de mogelijkheid van een behoorlijk deel vrije kavels."

En zo geschiede. Het blijft schimmig, natuurlijk.

Ik had hierboven nog de "hogere bedragen van de lumpsum-overeenkomsten" vet gemaakt. Ook dat kan ik niet terugvinden in het historisch onderzoek. Berkel en Rodenrijs en Bergschenhoek hoorden tot een select groepje gemeenten die twee keer zoveel per gebouwde woning aan subsidie kregen:

"De bijdrage van BZK aan deze gemeenten van de vier kaderwetgebieden in de Randstad in 1995-2004 komt neer op 3.400 euro (ƒ 7.500) per woning. Vergeleken met het gemiddelde BLS-bedrag per woning van 1.750 euro per woning gaat het om een aanzienlijke bijdrage." (zie blz. 16 van deze evaluatie)

Vergeet niet dat de hele Vinex-operatie in essentie een lucratieve geschiedenis was. Zie bijv. het historisch onderzoek op blz. 90 van de PDF, of genummerde blz. 88:

"Vanuit de eerste locatie-ontwikkelingen en exploitatie-
berekeningen is de verwachting dat bouwlocaties met een ruim positief resultaat zullen sluiten (Bergsche Acker Noord: 25%, Oosteindsche Acker: 15%). Zolang deze niet zijn afgesloten zit het resultaat nog 'vast' in de grondexploitatie, maar hier kan al wel een voorlopige winstneming op plaatsvinden."

De lumpsum werd door gemeenten als risicoreserve in de boekhouding verwerkt (wat moet je anders met vele miljoenen die je zo maar krijgt), maar zou uiteindelijk "over" zijn. Je kunt ook woningen bouwen zonder Vinex-taakstelling, zoals Berkel en Rodenrijs, Bergschenhoek en zelfs Bleiswijk genoegzaam deden. 65 Miljoen van de laatste grabbelbonus werd door onze gemeente weggestreept om gelijk te krijgen in de discussie over een artikel van het Financieele Dagblad.

Ook daarom is de veronderstelling van de "dwang", in punt 1 van de samenvatting absurd. Of was dat die 70.000 waard? Die 114 bladzijdes overgetikte besluiten kunnen dat niet zijn.

***Update 15:00: In de kast had ik nog het Ruimtelijk Plan Rotterdam 2010 liggen uit 2001. Een paar passages en een plankaart daaruit heb ik online gezet.

De gemeente Rotterdam schrijft o.a.: "Agendaprojecten zijn projecten die Rotterdam wenst, maar waar de gemeente niet zelf over kan besluiten. Rotterdam moet ze op de agenda van hogere overheden zien te houden tot de besluitvorming rond is. Het betreft meestal projecten die de gemeentegrens overschrijden, veelal op het gebied van de infrastructuur, de groenstructuur en het milieu. [...] Daarnaast betreft het bijna altijd projecten die (gedeeltelijk) op het grondgebied van buurgemeenten liggen, aan wie dus medewerking moet worden gevraagd. [...] De Stadsregio Rotterdam heeft een coördinerende rol richting gemeenten alsook richting Provincie Zuid Holland. [...] Dat gebeurt door lobbyen, onderhandelen en het zoeken naar gekoppelde en geïntegreerde financieringsconstructies, waaronder vormen van publiek-private samenwerking."

Zaken die de auteur van het historisch onderzoek bekend zouden moeten overkomen, aangezien hij op datum vaststelling van dit plan daar werkte als directeur van het Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam. Op de kaart zijn de Vinex-locaties van Berkel en Bergschenhoek ingetekend, alsmede de waterplas van "Wilderszijde" en Oudeland. Over vingerafdrukken gesproken...

Categorie: Lokaal