Rijk en Provincie bevestigen overspenderen Lansingerland

zaterdag 15 juni 2013 - Rijk en Provincie hebben een snelle scan gemaakt van de financiën van Lansingerland. Het bevestigt wat we al weten, maar de gemeente graag ontkende. De gemeente wordt flink aan banden gelegd, en aan alle rare plannetjes worden dermate voorwaarden gesteld, dat het college het wel kan schudden. Een rapport om blij van te worden in alle treurigheid. Wordt de burgemeester manager bij een waterleidingbedrijf?

De begrotingsscan van Binnenlandse Zaken en Provincie Zuid-Holland staat hier.

Zo'n verkorte begrotingsscan gaat niet de diepte in. Het kijkt naar opvallende rariteiten in de cijfers, maar niet naar bijv. dat onze gemeente subsidies van derden opvoert als "prestaties", of te elfder ure een balans inschuift die verder niet klopt met het begrotingsverhaal, of allerlei dubieuze financiële constructies.

Er wordt een verdiepingsscan aangekondigd als vervolg op deze verkorte scan, en ik hoop dat die als hefboom werkt om schoon schip te maken op de gemeentelijke financiële afdeling.

In de scan gaan ze in op 3 vragen:

1. Wat kan aan de hand van de gemeenterekeningen en begrotingen vanaf 2010 over de financiële positie van de gemeente worden gezegd?

De gemeente is steeds erin geslaagd om de begroting sluitend te krijgen. De afgelopen jaren is voor 8,5 miljoen bezuinigd. Daarvan was maar 3 miljoen op beleidsmaatregelen. "De bezuinigingen hebben niet geleid tot substantiële vermindering van het voorzieningenniveau en/of substantiële verlaging van de programmabudgetten."

Het weerstandsvermogen staat zwaar onder druk, en dat maakt in combinatie met de problemen met de grondvoorraad het risicoprofiel "zeer hoog". De lokale politiek krijgt een haakje om te proberen de schuld bij anderen te leggen: "In april 2013 is [...] sprake van een sterke stijging van de verliezen en risico’s bij het grondbedrijf, onder meer als gevolg van de aanhoudende crisis en de BTW-verhoging." Ze gaan niet in op de gemeentelijke plannen om nog meer grond bij te kopen, en de risico's vergroten, maar zeggen wel dat "in regioverband wordt, in overleg met het Rijk en de provincie, momenteel onderzoek gedaan naar de woningbouwprogrammering." Met dat toezicht kunnen we blij zijn.

De dingen die in het verleden door de gemeente zijn neergepoot vertonen groot achterstallig onderhoud. Dat leidt per 2020 tot uitputting van de bestemmingsreserves, en de gemeente krijgt huiswerk: "voor achterstanden dient een plan te worden opgesteld om deze weg te werken." Het valt natuurlijk niet mee om eerst met je gemeentelijke bedrijvenpartners met geld te strooien, en dan niets meer over te houden om het te onderhouden.

Er wordt wel ingegaan op de aanzienlijke investeringen tot 2016, omdat daarmee ook de kapitaallasten (de schulden en renteafdrachten) stijgen, en het eigen vermogen nog verder daalt. "De informatievoorziening en de onderbouwing van afzonderlijke investeringen (inclusief grondzaken) [worden] verbeterd." Na de verkiezingen kan een nieuwe, kritischer, gemeenteraad daar misschien wat mee.

Dat maffe investeringsprogramma krijgt niet zo maar doorgang. De renterisiconorm wordt erdoor overschreden, en zal vanaf 2015 structureel zijn, en de gemeente heeft dan ontheffing nodig van de Provincie. Die krijgt ze alleen "wanneer de gemeente in een plan van aanpak maatregelen kan presenteren op basis waarvan na 2013 structureel weer aan de norm kan worden voldaan." En dat zit er niet in. Mooi!

2. Hoe verhouden de belastingen en rechten van de gemeente Lansingerland zich in 2013 ten opzichte van de selectiegroep?

Wisten we natuurlijk al: we betalen veel te veel voor wat we krijgen. Het is altijd prettig om het nog eens terug te lezen. De scan vergelijkt Lansingerland met drie andere gemeenten. In mijn boek en het artikel "Griekenland aan de Rotte" koos ik Pijnacker-Nootdorp, Aalsmeer en Horst aan de Maas op grond van 1. minimaal stijging met 10% sinds 2007 van de bevolking (groeigemeenten), 2. maximaal 15.000 inwoners groter of kleiner dan Lansingerland, en 3. als kengetal netto schuld als aandeel van de exploitatie lager scoren dan 110%.

De scan selecteert op structuurkenmerken en centrum functie. Horst aan de Maas is een gemeente met een centrumfunctie, die Lansingerland niet heeft. De scan komt uit op Woerden, Overbetuwe en Barendrecht. Die vielen bij mij af omdat ze niet genoeg groeiden (rond 3% ipv 10%). De andere kenmerken zijn dik in orde. Er valt met die selectie dus te leven.

De gemeentelijke woonlasten (OZB-woningen, reiniging en riolering) van een meerpersoons huishouden in Lansingerland zijn 889 euro. In de selectiegroep 718 euro. Verschil: 171 euro. We betalen dus 19% "te veel". Vergeleken met het landelijk gemiddelde zit Lansingerland 21% te hoog. Het zit hem vooral in het reinigingsrecht. De andere heffingen zijn wel okay, al zijn de leges voor bouwvergunningen hoger, en worden er dan weer geen parkeerheffingen geïnd.

Als de gemeente artikel 12 (curatele) aan wil vragen moet de onroerende zaakbelasting naar een niveau van 120% van het landelijk gemiddelde, en komt er ongeveer 4 miljoen extra binnen.

3. Hoe verhouden de eigen inkomsten (OZB en overige inkomsten) en de nettolasten van de gemeente Lansingerland zich in 2013 ten opzichte van de clusters van de algemene uitkering en hoe is dat beeld ten opzichte van de nettolasten van de selectiegroep?

In mijn boek en het artikel "Griekenland aan de Rotte" vond ik dat Lansingerland naar verhouding iets meer uitgaf aan bestedingen (de beleidsprogramma's), maar veel meer aan (investeringen in) voorzieningen dan de vergelijkingsgemeenten. Ik kon er verder niet de vinger op leggen waar het hem in zit.

De scan: "Lansingerland heeft op de inkomstenclusters in vergelijking met de selectiegemeenten en de referentiegroep van het POR meer baten en bij de uitgavenclusters in vergelijking met de selectiegemeenten en de referentiegroep van het POR meer lasten. Dit veronderstelt dat het voorzieningenniveau van Lansingerland (veel) hoger ligt dan waar het gemeentefonds vanuit gaat. Een grote discrepantie is zichtbaar op het cluster educatie. Een diepere analyse op functieniveau voor alle uitgavenclusters wordt aangeraden teneinde dekkingsmiddelen behorende bij de financiële problemen veroorzaakt door grondexploitatie te kunnen vinden." Die zit in de knip!

Nu is de gemeenteraad aan zet. De maffe investeringsplannetjes, en het plan om de gemeenteschuld naar 400 miljoen euro te laten stijgen (Nederlands record), gaan het niet halen. Er moet echt werk worden gemaakt van de overbestedingen en overinvesteringen. Het achterstallig onderhoud moet worden aangepakt. Als er volgend jaar niet verkiezingen zouden zijn, zou je het college subiet naar huis sturen. De burgemeester kan misschien zelf naar wat anders op zoek. Toezichthouder op een begraafplaats, of manager bij een waterleidingbedrijf, ik verzin maar wat.

Er staat een lange lijst van huiswerk in de scan, en er komt nog een dieptescan aan! We krijgen wind mee, nu de gemeenteraad de goede kant wordt opgedreven en het college de pas afgesneden.

Categorie: Lokaal