Lansingerland, dat ben ik NIET

donderdag 6 juni 2013 - Updated 7/6, 10:25*** "De gemeente, dat zijn we allemaal", schreven de twee VVD-ers uit het gemeentebestuur gisteren in De Heraut. Goh, wat een eensgezindheid? Eerst bouwen ze een duur Paleis met een slotgracht, en dan willen ze de burger opeens kennen. Of eigenlijk niet: ze willen ons geld! Vijf vragen.

Het artikel in De Heraut staat hier.

Vraag 1: "De gemeente, dat zijn we allemaal" veronderstelt dat onze gemeente open en eerlijk communiceert. Is dat zo?

Mijn antwoord: Nee. Al een tijdje slaagt de gemeente niet in eerlijke communicatie. Neem het onderwerp "integriteit". Er verdween opeens een belangenregister, een collegeverslag waarin iets met belangen aan de hand was werd twee maanden van de website gehaald en toen gewijzigd teruggeplaatst (punt 5 van dit artikel), een raadslid kreeg onterecht een berisping van de burgemeester (nadat hij een burger bijstond, en vragen stelde over de integriteit van de inmiddels vertrokken bouwwethouder), en de gemeente gaf zelfs een valse persverklaring uit over die bouwwethouder.

Vraag 2: Als "De gemeente, dat zijn we allemaal" betekent dat ze ons geld willen hebben, is de gemeente open en eerlijk over de bedrijfsvoering?

Mijn antwoord: Nee. De Jaarrekening 2011 was een lachertje (voor wie een morbide gevoel voor humor heeft, dan). De Begroting 2013 kent twee versies, waarvan plotseling de balans werd gewijzigd, zonder dat de gemeenteraad of het college daar ook maar wat van zei. In de eerste versie was de gemeente liquide, in de tweede niet. Bedenk: de financiële verantwoording is niet alleen aan de gemeenteraad, maar ook om verantwoording af te leggen aan de bevolking. Die tweede versie van de balans was trouwens een half jaar niet openbaar beschikbaar.

Ons college draait graag de gemeenteraad een rad voor ogen, en die laat dat probleemloos gebeuren. Als het gaat om superingewikkelde financiële constructies (die uiteindelijk ontploffen), dan wel riskant gedoe met derivaten. Het is niet alleen het college te verwijten; ze hebben ambtenaren in dienst die dingen doen die ze beter kunnen laten. In januari steeg de gemeenteschuld nog met 30 miljoen euro: een aflopende lening van 20 miljoen werd omgezet in een van 50 miljoen (onderaan dit artikel). Was dat om het gat te dichten in de Begroting 2013? Daar was immers 36 miljoen aan investeringen onverklaard. Daar wenste het college blijkbaar geen verantwoording over af te leggen. Met instemming van de gemeenteraad. Volgens de Begroting is het de bedoeling dat onze gemeente van 56.000 inwoners in 2016 een schuld heeft van 400 miljoen euro. Een Nederlands record!

Volgens wat mij is verteld is er een open discussie over lastenverhoging, en bezuinigingen op sport, cultuur en maatschappelijke voorzieningen, en een geheime discussie over nieuwe grondaankopen, huizenbouw in eigen beheer (gemeente als projectontwikkelaar), kortingen en subsidies dat een veelvoud is van de bezuinigingen. Van de geheime besprekingen profiteren slechts enkele bedrijven en organisaties (en personen?).

Maar kom dan niet aan met "De gemeente, dat zijn we allemaal"! Ik wens hier geen deel aan te hebben, en ik neem aan andere inwoners ook niet.

Vraag 3: De gemeente blijft herhalen dat de problemen veroorzaakt zijn door de Vinex-opgave. Het Rijk heeft Lansingerland en de voormalige 3B-gemeenten gedwongen om dingen te doen die nu deze problemen geven. Is dat zo?

Mijn antwoord: Nee, dat is een fabeltje, bedoeld om het eigen straatje schoon te vegen. Het wordt algemeen niet geloofd, en is contraproductief in de relatie met Provincie en Rijk. De bouwopgaven dateren van eerder dan Vinex, de 3B-gemeenten bouwden nog veel meer (en waren van plan nog veel meer te bouwen) dan de afspraken, en zelfs nu heeft onze gemeente nog plannen om grond bij te kopen. Gemeenten werden bovendien gecompenseerd met gratis, vrij te besteden, geld. Het is in Lansingerland onder andere gebruikt om, hoe ironisch, een van de bruggen over de slotgracht van het Paleis te financieren.

Vraag 4: De projectontwikkelaars hebben schuld. Ze hebben eeuwigdurende contracten afgesloten met de gemeente, en blokkeren nu de voortgang. Daardoor heeft de gemeente ook geen keus om bijv. andere woningen neer te zetten. Is dat zo?

Mijn antwoord: Ik dacht dat eerst ook, tot onlangs, als bijvangst bij een antwoord op een vraag van onafhankelijk raadslid Neeleman zo'n contract meekwam. Wat blijkt? De gemeente kan die contracten, in ieder geval dat contract, gewoon beëindigen, tegen een best lage boete. Dan kan daarna de gemeente met andere organisaties in zee, en eventueel andere woningen bouwen.

Het echte probleem zit natuurlijk bij de gemeente zelf. Als het nou zo was dat de gemeente grond koopt, noodzakelijke werken uitvoert die de waarde verhogen, en dat dan op de balans staat, dan is het zeker pijnlijk als door veranderde marktomstandigheden op de waarde moet worden afgeschreven en verliezen genomen. Maar bij mijn weten kocht de gemeente de grond tegen een redelijke prijs, deed er vervolgens wat truukjes mee, en presto, de grond had een hogere balanswaarde. Dat is legaal, overigens. Het verschil werd verbrast. Nu moet opeens de grond worden teruggebracht in waarde, en moet dat overbodig uitgegeven geld weer ergens vandaan komen. "De gemeente, dat zijn we allemaal, dus mag ik even afrekenen" telt dan niet. Hebben de inwoners wat gezien van dat verbraste geld? Staan hier gloednieuwe scholen op elke hoek van de straat? Staan hier overal gloednieuwe sportfaciliteiten? Hebben we uitbundige thuishulp? Het lijkt erop alsof het verbraste geld maar naar enkele bedrijven en organisaties ging.

Een goed (slecht) voorbeeld is Bleizo. U weet wel, van het Factory Outlet Center (not!). U weet wel, van de schaatsbaan die Thialf naar de kroon zou steken (not!). U weet wel, van het NS-station Bleizo, van de Floriade, van de Olympische Spelen, van het grote winstgevende kantorenpark (not! not! not!). Feit is dat het zogenaamde tussenpudding was, grond die eigenlijk weiland zou moeten blijven, die met plannetjes werd opgeleukt, en inmiddels voor een flink bedrag op de balans staat. De accountants waren behoorlijk kritisch over allerlei zaken, van te hoge urendeclaraties, tot negatieve verwachtingen over de grondexploitatie, tot opmerkingen over gebrekkige aanbesteding. Zie hoofdstuk 2 van dit artikel. Nu kantorencomplex, schaatsbaan en Factory Outlet Center niet doorgaan is daar opnieuw een afschrijving te verwachten, die puur samenhangt met het domme en arrogante gedrag van onze bestuurders. "De gemeente, dat zijn we allemaal"? Laat mij erbuiten!

Vraag 5: De gemeente is van plan volgend jaar de lasten te verhogen en de dienstverlening te verminderen. De gemeente komt onder preventief toezicht van de Provincie, zo is de verwachting. En daarom zijn lastenverhogingen verplicht. Is dat zo?

Mijn antwoord: Nee. Van de vermindering van de dienstverlening zullen we weinig merken. Er zijn geen meetinstrumenten gevoelig genoeg om de prestatie van onze gemeente op te merken, immers. Die lastenverhoging gaan we wel merken. Eerst: om hoeveel geld praten we?

Het gaat vooral om de onroerendezaakbelasting. De gemeente rekent nu 0,1080% over de woningwaarde voor woningeigenaren. De gemiddelde woningwaarde ligt rond 3 ton. Dat is dus gemiddeld 324 euro per jaar. Er zijn ongeveer 20.400 woningen. Dat is dus 6,6 miljoen euro.

Volgens de Begroting 2013-2016 van de gemeente is dat aan de lage kant. Er is een onbenutte belastingcapaciteit van 3,7 miljoen euro (tabel op blz. 105). Dat gaat om alle gemeentelijke heffingen. Gedeeld door de 20.400 woningen is dat gemiddeld 180 euro per huishouden, maar bedenk dat ook bedrijven meebetalen, en nog wat andere categorieën. Reken op 100 euro per jaar extra per huishouden, gemiddeld, om naar een "normaal" belastingniveau te gaan.

Op zich is het niet onredelijk om de belastingen op een normaal niveau te brengen. Al is het juist nodig om Lansingerland als aantrekkelijk woongebied te presenteren om van al die bouwgrond af te komen.

Maar ik hoor ook berichten dat Provincie en Rijk onze gemeente zouden verplichten om de belastingen tot 150% van normaal te laten stijgen! Dat is absolute onzin. Volgens de Handleiding Artikel 12 Financiële-verhoudingswet geldig met ingang van 2013 gaat preventief toezicht aan de curatelestelling (art. 12) vooraf. Het "toegangskaartje" voor art. 12 is een tarief van 120% van de lokale lasten ten opzichte van het landelijk gemiddelde. Bij art. 12 hoort onder andere ook een aanvullende uitkering van het Rijk om de schuldsituatie te saneren. Van die laatste uitkering is onzeker of die ooit komt. Het is zelfs onzeker of art. 12 er komt. De gemeente moet die aanvragen, en zal dan gelijk alle bevoegdheden verliezen. Terwijl de gemeente rijk genoeg is om in een jaar of 7 de financiën weer op orde te krijgen. Dat weet het Rijk ook. Sterker nog: de verspilling die nu gaande is, zal voortduren bij "nieuw geld". Het is net Griekenland aan de Rotte. Ik denk niet dat het Rijk Lansingerland extra geld zal toevertrouwen, of de art. 12-status verlenen.

Wat zegt de gemeente nodig te hebben? Vorige week stond in De Heraut: 225 miljoen om de bouwgrond bouwrijp te maken (maar dan echt?), en deze week dus 72 miljoen aan afschrijvingen. Dat is de openbare lezing. In geheime stukken staat zelfs 140 miljoen. Bij elkaar 365 miljoen euro. Dan kun je de lokale lasten wel verhogen en een paar miljoen extra per jaar binnenharken, daarmee red je het niet.

(Wat wel in mij opkomt: de geheime subsidies, kortingen aan, en grondspeculaties met, de partners van ons bestuurscollege komen langzamerhand in het gedrang. Daar is veel geld voor nodig. Met de kleine lastenverhoging aan de bevolking probeert het college misschien voor te sorteren op die geldpotten?)

De gemeente kan die lastenverhoging dus gewoon achterwege laten als irrelevant en contraproductief. Bij preventief toezicht is het niet verplicht.

Lansingerland kan beter doen wat alle schuldenmakers in Nederland moeten doen. De gemeente heeft dat op de eigen website gezet. Niet andermans beurs snijden, maar:

* Alle middelen ter beschikking voor het betalen van de schuld, maandelijkse uitgaven naar beneden te brengen. Lansingerland geeft sinds 2009 structureel te veel uit aan bestedingen en investeringen, meer dan vergelijkbare gemeenten per inwoner.

* De schuldeiser moet zich aan de afspraken houden. Bereid zijn om de financiële problemen daadwerkelijk op te lossen. Het creatieve boekhouden van onze gemeente, onder leiding van een van de "De gemeente, dat zijn we allemaal"-roepers, toont weinig bereidheid.

* "Om te voorkomen dat u nieuwe schulden krijgt, kijkt de schuldhulp ook naar de oorzaak van uw problemen." Het ligt dus niet aan de Vinex, of aan de projectontwikkelaars, maar aan de domme, domme, gemeentebestuurders zelf, en het achterlijke gedrag van de gemeenteraad.

* Afstemmen van de uitgaven op de inkomsten (budgetbeheer). Hoe eenvoudig kan het zijn? We moeten het allemaal: niet meer uitgeven dan er binnenkomt.

Dit waren zo maar 5 vragen. Ik kan er nog meer verzinnen, en ingaan op het onmogelijkheid dat andere gemeenten gaan betalen voor Lansingerland door herschikkingen in het Gemeentefonds, maar het punt is zo wel gemaakt.

Dit gemeentebestuur is niet bezig in het belang van de inwoners, neemt de verkeerde beslissingen, heeft geen legitimiteit, en verdient geen steun vanuit de bevolking. En niet meer geld dan ze nu al binnenhalen, en waar we zo weinig van terug zien. De enige "evenredige verdeling" (zie Gemeentenieuws in De Heraut van vorige week) is eentje waarbij de burger zo weinig mogelijk wordt lastig gevallen, de lasten niet worden verhoogd, en de gemeente nu eindelijk eens zelf de consequenties neemt. Dat het dan 7-10 jaar héél saai wordt op het Paleis, en men alleen op de winkel past, dat kan echt niemand buiten de slotgracht wat schelen!

Mijn stelling: "De gemeente, dat zijn die types in het Paleis op het Eiland. Die zoeken het maar uit. En als ze de zakken willen rollen van de bevolking, hoort scherp verzet te volgen."

(Nog meer ironie: de oproep tot zakkenrollen komt van de twee VVD-ers, terwijl juist hùn kiezers bovengemiddeld voor de onroerendezaakbelasting worden aangeslagen, en ook al bovengemiddeld betalen voor de landelijke lastenverhogingen. Misschien moeten ze een andere baan zoeken.)

Zie ook Debat op 2 van gisteravond. Met name het tweede deel, over de legitimiteit van de overheid.

Update 17:00*** D66 twittert even gemakkelijk "veel klopt niet". Ik vroeg om onderbouwing, want het kan altijd zijn dat er iets niet goed is, en dan pas ik dat aan. Maar nee, D66 zegt: "Ik laat al die beweringen voor jouw rekening." Dat is toch geen manier van doen? Ik onderbouw toch ook?

Update 7/6, 10:25*** D66-fractievoorzitter biedt aan een gastcolumn te schrijven om het eigen standpunt uit de doeken te doen. Dat lijkt mij een erg constructieve manier om dit verder te onderzoeken. Gastcolumns zijn altijd welkom, en D66 is de eerste niet die dat dan gaat doen.

Categorie: Lokaal