PolitiekActief.Net Jaaroverzicht 2013

maandag 30 december 2013 - Update 31/12*** Het aantal lezers van dit blog, en het aantal persoptredens, loopt gelijk op met het falen van het gemeentebestuur van Lansingerland. Op het moment van schrijven zitten alweer vier mediaoptredens in de pijplijn, waarvan twee reeds opgenomen. De hobby blijft boeiend. 2013 Begon toen de bomen nog in de hemel reikten in de beleving van de bestuurders. En het eindigde met nog maar één wethouder uit 2010, en één (andere) die nog maar zelf in de gemeente wil wonen waar hij bestuur over uitoefent. In maart 2014 kan de kiezer schoon schip maken.

Wie de Kerstprijsvraag wil maken moet even opletten, want een paar oplossingen worden weggegeven.

Politieke visvijvers

Het blog is een hobby waar de nodige tijd in gaat zitten. Uiteindelijk gaat echt werk vóór. Dat komt deels voort uit het blog. Het oudste bericht over verkiezingen op dit blog stamt uit mei 2002. Via de problematische Rotterdamse gemeenteverkiezingen in maart 2010 werd het een promotieonderzoek. Inmiddels heb ik van ongeveer 40-50 verkiezingen een analyse gemaakt, met meer dan 100 kaartjes. Het blijkt statistisch mogelijk om kiezers op te sporen op postcode-niveau (zes-cijfer-postcodes, dus gemiddeld 40 personen). Tot oktober kon dat alleen bij gemeenten groter dan 50.000 inwoners, maar nu denk ik dat ik het dekkend kan. Zo kunnen politieke partijen efficiënter hun campagne voeren. Het heeft, zo geven de data aan, weinig zin mensen aan te spreken die de boodschap toch niet willen horen. De visvijvers zijn geografisch bepaald. Met de Stichting Politieke Academie lever ik die analyses aan politieke partijen.

Eigenlijk zouden partijen hun kandidatenlijst en zelfs het verkiezingsprogramma (binnen aanvaardbare marges) het beste kunnen richten naar de analyse om de visvijver zo goed mogelijk uit te vissen. Maar toch in ieder geval de verkiezingscampagne.

Dit onderzoek leverde dit jaar (als derde auteur met twee onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam) mijn eerste internationale publicatie in een aantal jaren op, en in ieder geval de eerste wetenschappelijke. In Nederland was er aandacht van het Rotterdamse tijdschrift Vers Beton, vervolgens RTV Rijnmond (vooral het radio-interview) en alle edities van Algemeen Dagblad. Men vond dat ik een legpenning moest krijgen. Ik vind zelf van niet, en heb gemengde gevoelens over de legpenning in de deelgemeente Hillegersberg-Schiebroek en wie die kregen.

Meer over het verkiezingsonderzoek, met diverse filmpjes en links naar o.a. het Radio Rijnmond-interview: klik hier.

Politieke passanten

Nogal wat passanten gingen dit jaar wat anders doen, en eentje kreeg een legpenning. Ook in de ambtelijke ondersteuning is er leegloop, zo hoor ik, maar dit blog gaat niet over gewone ambtenaren. Wel over de bestuurders, die volgens een Rotterdams VVD-raadslid (een paar jaar geleden) toch eigenlijk niet meer zijn dan politieke ambtenaren.

Het is ze gegund, hoor, die politieke ambtenaren. We vergeten ze ook alweer snel. De vertrokken wethouder Financiën werd opgevolgd door een zwaargewicht. En ook de man die nog een paar dagen voor burgemeester mag spelen wordt per 6 januari opgevolgd door een nieuwe.

Volgens de Provincie is Lansingerland namelijk niet financieel en bestuurlijk stabiel, dus krijgen we een burgemeester toegewezen. Met veel historisch staatsbesef. De man maakte Boskoop weer financieel gezond. Het is alsof de Provincie wil zeggen: "Deze kan wel rekenen."

Terwijl over het rekenvermogen van de vertrekkende burgemeester zoveel lof is. Hij kreeg er nota bene die legpenning voor! De burgemeester van Spijkenisse verwoordde dat treffend in De Heraut. Ook ondernemers waren zó blij met hem dat ze een week eerder een paginagrote advertentie afhuurden in dezelfde krant. Opvallend, omdat inwoners meer moeten gaan betalen vanwege het, zoals ik het zie, wanbeleid onder zijn leiding. Of hebben sommige bedrijven betere toegang tot sommige bestuurders dan andere bedrijven en burgers?

Wel even over de berichten dat de burgemeester "terugkeert naar het onderwijs" (zie ook De Heraut), of een carrièrestap richting onderwijs maakt. Dat is op zijn best een halve waarheid. Scholen waren vroeger overzichtelijk: een directeur die zelf les gaf, een administrator voor halve dagen, en dat was het wel. Tegenwoordig zijn het grote stichtingen die efficiënter zouden moeten werken, maar mijn indruk is dat scholen nog steeds vooral zelf ervoor staan, terwijl ze geld afdragen aan hun koepelorganisatie. Die schoolbesturen vonden dat nog niet genoeg. Een paar jaar geleden wilden de besturen van voortgezet onderwijs een eigen CAO. En zelfs meer verdienen dan de minister-president. Die CAO kwam er, maar het loon werd gelimiteerd door de Balkenendenorm. Dijsselbloem bemoeide zich er toen mee. "Gelukkig maar" is niet de juiste beoordeling: het geld is eigenlijk bestemd voor onderwijs. In krimpgebieden worden leerkrachten van 58 jaar en ouder ontslagen omdat de CAO-rechten van de bestuurders niet kunnen worden aangetast, en er geen geld resteert voor deze ervaren leerkrachten na het betalen van het management.

Lucas Onderwijs, de nieuwe werkgever van onze burgemeester, hanteert dus ook die Balkenendenorm (blz. 31 van het laatste Jaarverslag). Opvallend: het is de man natuurlijk gegund, en niet te verwijten, maar waarom hanteert Lucas Onderwijs eigenlijk die aparte CAO, voor voortgezet onderwijs? Volgens de site gaat het om "zesenveertig scholen voor basisonderwijs, zes scholen voor speciaal basisonderwijs, drie expertisecentra en vier scholengroepen voor voortgezet onderwijs". Dat is dus toch vooral basisonderwijs waar dit geld van wordt afgeroomd? De partij van Dijsselbloem, toch ook actief in Lansingerland, waarom plaatst die geen kanttekeningen? Ik kan mij nog een oud-vakbondsman, tevens minister van Financiën en minister-president herinneren die kritisch was over hoge beloningen in het publieke domein?

Die staatsman herinneren wij ons collectief. Of de passanten die de laatste jaren de Lansingerlandse politiek verlieten een blijvende herinnering achterlaten zal de geschiedenis uitwijzen.

Politici en geld van anderen

Het is niet gemakkelijk om klip en klaar helder te krijgen hoeveel geld Lansingerland nou nodig heeft voor een stabiele toekomst. Dat wisselt per moment, vertelde de dienstdoende wethouder begin januari. Wel vond men het toen nodig om tot en met 2016 flink meer te lenen, waarna de financieringsbehoefte zou dalen tot ongeveer 300 miljoen euro. Alsof het normaal is dat die staatjes in de liquiditeitsprognose van april 2013 verschillen van wat in de Begroting 2013 en Begroting 2014 staat. De liquiditeitsprognose was ten behoeve van de Provincie. Maar onder ons, in het Paleis op het Eiland, praten we over hogere financieringsbehoeften.

Met de aanstelling van een nieuwe burgemeester en wethouder Financiën is daar hopelijk een halt aan toegeroepen. Hoe boterzacht de prognoses ook zijn, en de werkelijke ingrepen van de Provincie op het overdreven investeringsprogramma nog moeten plaatsvinden, ging vlak voor de jaarwisseling deze gemeenteraad nog akkoord met een stijging van 17% van de onroerendezaakbelasting.

Dat het sinds 2007 mis is met de financiën van onze gemeente gaf ik vorig jaar zomer al aan op dit blog in een drieluik, na de oliedomme in elkaar geflanste Begroting 2013 in een boek, en het werd bevestigd door Binnenlandse Zaken en de Provincie in een quickscan en dieptescan.

Onze gemeente geeft al jaren veel meer geld uit dan vergelijkbare gemeenten, wat tot nu toe werd gefinancierd met grondopbrengsten. Nu die tegenvallen door de crisis, en de gemeente niet in staat is de tering naar de nering te zetten, stijgen de schulden astronomisch.

Door de dwingende hand van de Provincie is er nu eindelijk wat animo voor een herstelplan, op initiatief van de VVD. Met frisse tegenwerking van de meerderheid van de gemeenteraad, natuurlijk. Er staat in: "Uitgangspunt [...] is dat de schuldenlast minimaal gelijk blijft en bij voorkeur daalt." Terwijl toch doel zou moeten zijn om Lansingerland terug te laten keren naar een normaal schuldenniveau dat past bij gemeenten met veel bouwgrond, zo ongeveer een halvering van de schuld. En daarbij een daling van de uitgaven naar een normaal niveau. Wat samen kan gaan: als je 10 miljoen per jaar bespaart kun je daarmee de schuld in 10 jaar halveren. Als de woningbouw aantrekt zijn de winsten daaruit ook te gebruiken om de schuld eerder terug te dringen. Als de schuld op een normaal niveau zit, kunnen verdere besparingen worden gebruikt om de lasten voor burgers en bedrijven te laten dalen.

Het is niet allemaal kommer en kwel, al moet je soms een sterke maag hebben. Om erachter te komen wat in de vele geheime stukken staat over verloren investeringen op grond bedacht ik een een raadsenquête. Bij voorkeur naar Amerikaans model, waar kleine commissies snel een onderzoekje doen. In dit geval de "schoenendoos" omkeren, de bonnetjes optellen, en rapporteren wat eruit komt. De gemeente maakte daarvan een 70.000 euro kostend onderzoek naar vooral open deuren over de Vinex, waarbij het de vraag is of de opdrachtnemende onderzoeker wel objectief is. Maar toch: het is een onderzoek. En wat is 70.000 euro op het miljard (pak 'm beet) euro dat in grond is omgegaan sinds 2007? De laatste onderzoeksvraag is het meest relevant.

Politiek zwartepieten

Het nieuwe gemeentehuis heeft veel ramen, maar veel contact met de buitenwereld lijken ze niet te hebben. Zo hebben de bewoners een heel eigen kijk op de door hen zelf veroorzaakte problemen. Volgens het concept-verkiezingsprogramma van de VVD zijn onze gemeentefinanciën gezond. Gelukkig is dat door de ledenvergadering er op het laatste moment nog uitgehaald. Natuurlijk, "het leven bestaat niet alleen uit financiën!", maar dat is makkelijk praten als de dienstverlening wordt uitgekleed, de burgers zwaarden worden belast, en het "investeringsprogramma" niet wordt aangepakt.

Dit jaar verzon de gemeente nieuwe praatjes: "Het is niet zo erg dat we enorme gemeenteschulden hebben, want we hebben er hele mooie voorzieningen aan overgehouden. Daar moeten we heel blij mee zijn." Of: "Het is heel fijn dat we al die bouwgrond al compleet hebben voorzien van infrastructuur, want als de crisis voorbij is, kan er gelijk worden gebouwd, terwijl andere gemeenten eerst de grond nog bouwrijp moeten maken." En ook dit jaar verschenen: "Lansingerland zat laat in de planning van de Vinex-opgaven, en moest toen de crisis uitbrak nog veel bouwen terwijl andere gemeenten al klaar waren." De eerste twee zijn meningen, waar je het mee eens kunt zijn of niet. De laatste is gewoon onwaar, zie hier.

Eerdere praatjes over bijv. dat de gemeente vast zat aan contracten met ontwikkelaars ploften dit jaar: een contract lekte uit en bevatte normale ontbindingsclausules.

Die praatjes worden hoog geacht, daar in het gemeentehuis. Wie kritiek heeft, krijgt de wind van voren. Dat overkwam de Rekenkamer, het Financieele Dagblad, en zelfs de Provincie. De democratische controle van Provinciale Staten zou volgens de PvdA zelfs moeten worden opgeheven, ten gunste van ongecontroleerde bestuurdersclubs als de Metropoolregio. De PvdA is het meest uitgesproken als het gaat om het voortzetten van de (doodlopende) ingeslagen wegen. Zelfs zo ver dat de gemeente zou moeten terugmeppen bij kritiek. Een soort Oekraïne aan de Rotte, of zo. Volgens PvdA was een sterk leiderschap nodig, van een aangestelde bestuurder. Niet zo raar, omdat de verwerende praatjes van ons gemeentebestuur sterk lijken op die van sterke leiders elders in Europa, als Erdogan of Berlusconi. Of meer lokaal Van Rey. De anderen zijn fout. De media, de critici, het "klimaat".

De PvdA wordt op haar wenken bediend. De Grondwet voorziet in de situatie waarin de Commissaris des Konings kan ingrijpen bij falende gemeenten. Aan die definitie voldoet Lansingerland ruimschoots. En dus kregen we een Kroonbenoemde, en van buiten aangestelde burgemeester.

Als dat maar niet gaat leiden tot nog meer oekazes van bestuur aan politiek. Dit jaar mocht de gemeenteraad van het gemeentebestuur alleen geduldig zijn naar de staatssecretaris over de HSL, en ze mochten niet praten met het VARA-programma Kanniewaarzijn. Op één na luisterden raadsleden keurig naar die bevelen. Die kreeg dan kritiek van zijn collega's die wèl braaf waren. Of ze hem "erger dan een hond" noemden laat de historie onvermeld. Een bijzondere invulling van de controlefunctie van Raad op college van B&W... Het is met zulke volksvertegenwoordigers niet raar dat Lansingerland in de problemen is gesukkeld.

Politiek en leefkwaliteit

Zeker, "het leven bestaat niet alleen uit financiën", en dat is in onze gemeente onder andere het geval als we kijken naar de "knip" in de Noordeindseweg, waardoor doorgaand verkeer over de Sterrenweg wordt geleid, of door de nieuwe Markermeerstraat. Honderden jaren was de Noordeindseweg een handige route, nu opeens niet meer. Als je vanuit Zoetermeer naar de Wilhelminastraat wil, leidt TomTom je keurig over de Sterrenweg als snelste route. Voor de meeste mensen is de knip onbegrijpelijk, al beweren boze tongen dat bewoners van de Noordeindseweg met goede politieke connecties dit zo hebben geregeld. Mij verbaast niets.

De hogesnelheidslijn was veel in het nieuws. Ik zat eerste rang toen ik in de auto op de Belgische radio hoorde dat de Fyra helemaal niet meer zou gaan rijden. Opmerkelijk, want nog geen maand eerder had TNO aangetoond dat de geplande definitieve dienstregeling niet binnen de wettelijke regels zou passen. Had de Fyra eigenlijk wel een kans gekregen? Een moderne trein, stiller dan de Thalys, maar ja, kapotte geluidsschermen. Rijdt NS met de gewone treinen eigenlijk wel volle snelheid bij sneeuw tussen de rails? Waarom met een hogesnelheidstrein? Is dat niet vragen om problemen? Min of meer op verzoek van een radioverslaggever van een grote publieke omroep duikelde ik het "geheime" Ernst & Young rapport over de HSL op, dat toch eigenlijk al gewoon op het web stond. Er bleek meer mis met de HSL dan alleen de treinen, de schermen en het spoor. Dat de Belgen Nederland overvielen met hun plotselinge besluit te stoppen met de Fyra is eigenlijk gek. Er was wekenlang overleg aan voorafgegaan.

Veel meer voor de hand ligt dat toen in april bleek dat er zeer hoge investeringen investeringen nodig zouden zijn om op de hogesnelheidslijn 200 treinen per dag op hoge snelheid voort te jagen, drastische besluiten nodig waren. De HSL moest nog worden afgebouwd, volgens specificaties. En dat geld was er nu niet. Dan was het gemakkelijker om de Italianen de schuld te geven. Maar ja, die laten dat niet op zich zitten. Mijn voorspelling: over een paar jaar zitten we nog steeds met die treinen, maar ze kunnen pas in dienst worden genomen na de aanpassingen die gebruikelijk zijn met nieuwe treinen. Of ze ooit gaan rijden is de vraag. Wel is duidelijk dat dit heel veel geld gaat kosten.

Ondertussen is de spoorlijn nog steeds niet geschikt voor hogesnelheidstreinen, en ook niet voor 200 gewone treinen als die 160 of 200 km/uur rijden. De zorgen van de lokale politiek en omwonenden daarover zijn terecht. De regering maakt al terugtrekkende bewegingen: de treinen mogen meer herrie maken.

Zowel VVD-raadslid Edith Bal als de Stichting Stop Geluidsoverlast blijven zich positief en constructief opstellen. De Stichting won dit jaar de publieksprijs de Gouden Decibel voor hun al vier jaar durende positieve actie tegen de herrie van de HSL. Hoe positief en constructief is te zien aan het plan voor een overkapping dat ze lieten maken. Want uiteindelijk doet het er niet toe wat voor treintjes en hoeveel treintjes de regering wil laten rijden, het gaat om dat de herrie binnen de grenzen moet liggen zoals afgesproken. Afspraak is afspraak!

Ik wens u een goede jaarwisseling.

Update 21:40*** Een lezer (niet van Leefbaar 3B) reageert dat er vanuit Leefbaar 3B bezwaar zou zijn tegen de berekening van de Heraut van 17% stijging van het OZB-tarief. Ik heb dat even nagekeken.

De gemeente wil over de hele gemeente 7,75% meer geld ophalen, plus inflatiecorrectie, dus totaal 9,75%. Zie blz. 2 van het raadsvoorstel voor de belastingverordeningen.

Nu is er sprake van waardedalingen, die de gemeente stelt op 6,1% (-6,1%, dus). Vandaar dat het tarief méér moet stijgen, om dat extra geld op te halen. Het tarief stijgt van 0,1080% naar 0,1262%. Als je woning gelijk blijft in waarde, is dat dus 16,85%, ofwel afgerond 17% stijging van het OZB-tarief. Als je woning 6,1% is gedaald in waarde, dan is dat een stijging met 9,72% van wat je moet betalen ten opzichte van vorig jaar. Maar als je woning is gestegen in waarde, dan betaal je dus nog veel meer.

Het bezwaar van Leefbaar 3B is correct gekeken vanuit de gemeente. Maar ja, wij, als burgers, bekijken het gewoon vanuit onze eigen portemonnee...

Update 31/12*** Lezer wijst erop dat gemeente haar "alles moet weg"-korting met het groothandelbedrijf nu heeft toegelicht. Zie hier waar het ook alweer om ging, en hier de nieuwe "afspraken". Nou ja, "afspraken" is een groot woord, het komt erop neer dat er een Nota Grondbeleid is, maar zodra er iemand komt voor meer dan 2 hectare, en cash betaalt, dan maakt het college een mooie prijs. Vanwege de schuldpositie. Het staat verder open voor alle invloeden, aanpassingen, afspraakjes, belangen, naar gelang de pet van het college staat. "Differentiatie" is de nieuwe term...

Categorie: Lokaal