PolitiekActief.Net Jaaroverzicht 2012

woensdag 19 december 2012 - Dit was een rijk jaar voor een blogger. Weliswaar een beetje uit armoede. Als de gemeente Lansingerland er niet zo'n zooi van zou maken, had ik er niet zo'n leuke hobby aan. Het lijkt wel een musical van Bialystok & Bloom. In 2012 hadden we het over de HSL, over gemeenteschulden, over integriteitsproblemen, en kwam er een boek! Veel beweringen van de lokale politiek zijn gecheckt, en onwaar gebleken. En zelf had ik ook een artikel dat niet klopte. We mochten weer naar de stembus, wat misschien niet zo goed was voor de landelijke politieke stabiliteit, maar wel voor mijn promotieonderzoek.

Stemmen, stemmen, verkiezingen, verkiezingen

We mochten dit jaar opnieuw naar de stembus voor de Tweede Kamer. Er deden nota bene vier kandidaten uit Lansingerland mee. Mij wordt wel verteld dat in Lansingerland de grootste problemen van Nederlandse gemeenten samenkomen. Bouwcrisis, gemeenteschulden, geluidsoverlast door nationale infrastructuur, enz. Dat betekent dat politici uit Lansingerland dus ook meer bedreven zijn in deze moeilijke materie dan anderen. Wie altijd tegen de wind in moest fietsen, presteert op de wielerbaan beter dan iemand die af en toe een blokje om ging. Het blog maakte reclame voor alle vier. Twee zijn nu volksvertegenwoordiger in Den Haag. Heel goed!

Mijn promotieonderzoek aan de Universiteit Twente gaat over de geografische verdeling van stemmen. Tot nu toe had ik één database: de Tweede Kamerverkiezingen van juni 2010 op stembureauniveau. In samenwerking met onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam kwam de eerste publicatie online.

Nu is er een tweede database. Dan zijn opeens analyses mogelijk die voorheen niet konden. Voor de Stadskrant van de Gemeente Rotterdam maakte ik op basis van de Rotterdamse uitslag snel een verhaal. Daarna kwam het echte werk, net als in 2010 in samenwerking met Arlen Poort van NRC Handelsblad. De bolletjeskaarten die ik in maart 2010 verzon voor de Rotterdamse uitslagen, trokken dit jaar weer veel bekijks. Vooral door de perfecte uitvoering van Arlen.

Ik was live in de uitzending bij Knooppunt Kranenbarg op Radio 2. Spoel naar tijdstip 1:22:45 :

Ik kon mooi mijn analyse van de landelijke verkiezingen kwijt: er zijn zes visvijvers waar politieke partijen hun kiezers vinden.

De dag erna had cabaretier en tekstschrijver Justus van Oel op Radio1 zijn radiocolumn over "De Kiezers om je Heen". Vanaf 1:20 gaat het over mijn werk. Toen ik nog in de deelgemeentelijke politiek zat schreef wel eens iemand een column over mijn werk, maar een gesproken column op nationale radio, dat was een nieuwe ervaring.

In 2013 ga ik verder met nog meer lezen wat anderen hebben geschreven over de verdeling van stemmen. Het stukje in mijn analyse over "uniform swing" had ik laten inspireren door een passage in een boek over een ander boek. Dat andere boek heb ik nu gelezen, en die schrijvers bedoelen iets anders. Bij uniform swing is er minder variantie in de verschillen tussen twee verkiezingen. Niet getreurd, want lezers van mijn analyse kwamen weer met andere aanvullingen en ideeën. Dat kan ik mooi verwerken in het proefschrift. Ik hoop het in 2014 klaar te hebben.

Hogesnelheidslijn

De hogesnelheidslijn is een vast onderwerp van dit blog. Het jaar begon goed, met een vergadering van de Tweede Kamer waarin de gemeente mocht inspreken. Ik schreef een voorbeeldspeech en een epistel met een overzicht van alle afspraken van de hogesnelheidslijn.

De VVD Lansingerland organiseerde een goed bezochte avond over de geluidsproblemen van de HSL. Toenmalig kamerlid Aptroot was de geïnspireerde spreker. In voorbereiding maakte ik een filmpje met het dossieroverzicht tot dan toe en een idee voor de oplossing:

De opzet van de avond was prettig los en informeel. Aptroot blies als altijd hoog van de toren. Hij had geen vertrouwen in de NS en de gekozen treinen.

Daarna werd het stil. Niet op de HSL, natuurlijk, maar in de politiek. Er was vooral uitstel om iets te gaan doen.

Per 1 juli ging nieuwe wetgeving van start. Er verscheen een rare geluidskaart, waarvan de betekenis toen onduidelijk was.

Eerdere berichten uit uitspraken van ambtenaren, politici en bestuurders wezen er op dat die nieuwe wetgeving nog niet volledig was. Dat er nog nadere invulling bij moest, via een Algemene Maatregel van Bestuur. Niemand had het er meer over, dus ik vond het nodig een stukje op het blog te schrijven.

Dat artikel bleek niet de juiste informatie te bevatten. In de bijlage bij de bijlage bij nieuwe wetgeving blijkt alles namelijk juridisch geregeld. De oorspronkelijke geluidsnormen uit het Tracébesluit zijn vastgelegd als maximale grens voor de herrie van de treinen, en er is zelfs sprake van dat lagere waarden gelden in de omgeving. Conform afspraken over geluidscontouren uit 2001 en 2004.

De treinen zijn nog niet stiller, en momenteel draalt men met nieuwe metingen, maar door de regelgeving is er een begin van een einde van de herrie. Dat was pure winst in 2012!

Integriteit en desintegratie

"Lansingerland was having trouble
What a sad, sad story"

Met één woord veranderd begint zo het openingsnummer van de smakeloze musical van Bialystok & Bloom. Het gaat in De Producers (Oscar-winnende film uit 1968, Tony-winnende musical op Broadway in 2001, film remake in 2005) niet om het maken van een mooie musical, maar om een boekhoudkundige truuk om met de slechtste (verlieslatende) musical ooit veel geld te verdienen. In de film en musical mislukt dat, het is natuurlijk fictie. Lansingerland kampt met vele problemen, die dermate uit de hand lopen, dat het alleen het gevolg kan zijn van héél dom handelen, of opzet.

Het jaar 2012 begint op dit blog met vragen van het CDA over de integriteit van de wethouder Projecten. Dat was het vervolg van het tumultueuze jaar 2011, dat begon met vragen van het nieuwe (toen nog) Leefbaar 3B-raadslid Neeleman over een passage over belangen van de wethouder Projecten in de collegebesluiten van 11 januari 2011. Dat bleek onder de geheimhouding te vallen, wat hem een berisping van de burgemeester opleverde (op oneigenlijke gronden) en de eis van Leefbaar 3B zich 3 maanden te onthouden van contact met bewoners, de pers, en de eis om een tijd mee te stemmen met het fractiestandpunt. Daar wilde hij niet aan meewerken, zodat hij uiteindelijk de fractie van Leefbaar 3B verliet, en als eenmansfractie verder ging. Het collegebesluit van 11 januari 2011 was vervolgens tot eind maart zoek, verwijderd van de website van de gemeente, en verwijderd uit het Raadsinformatiesysteem, om miraculeus weer op te duiken, gewijzigd, en met een nieuwe aanmaakdatum.

In 2011 bleef Neeleman doorvragen over de belangen van de wethouder, en kwamen steeds meer dossiers ("tasjes") boven tafel waar onbeantwoorde vragen bleven bestaan. De raad nam hem in 2011 meerdere malen te grazen. Uiteindelijk begonnen de oppositiepartijen CDA, D66, Huis de Haas, toch ook wel op hun hoofd te krabben. Een eerste "quickscan" in 2011 door het Bureau Integriteit Nederlandse Gemeenten (BING) leverde op dat het beter zou zijn als de wethouder Projecten zijn bedrijfsactiviteiten in Lansingerland zou wegdoen. Hoe hebben die bedrijfsactiviteiten de besluitvorming mogelijk beïnvloed, is dan de logische vraag waarmee 2011 werd afgesloten.

Het onderwerp kabbelde lustig door, tot uiteindelijk werd besloten tot een tweede, diepgaander, BING-onderzoek naar de integriteit van de wethouder Projecten. Heel opvallend: alle 14 "tasjes" van Neeleman kregen opeens raadssteun om te worden onderzocht. Enkele vielen af in de focus van het onderzoek.

Op vrijdag 19 oktober kreeg, naar verluidt, de wethouder Projecten het BING-rapport te lezen. Op 24 oktober werd het gepubliceerd op de website van de gemeente. De wethouder had aantoonbaar zijn eigen belangen en die van de gemeente door elkaar laten lopen, en een aantal malen toch minstens de schijn gewekt. Verder viel op dat de wethouder dat zelf ook wel door had. Hij had ergens zijn handtekening onder gezet, ging blijkbaar twijfelen, streepte die weer door, en een collega-bestuurder tekende toen. Hij sprak zichzelf bovendien tegen in interviews met BING.

Hoewel de Raad zelf BING had besteld en betaald om onderzoek te doen, viel dit rapport heel slecht. Helemaal toen de wethouder zelf besloot om op te stappen. Wat niet nodig was, omdat de Raad hem nog altijd steunde. En nog steeds. Er zijn raadsleden die denken dat het allemaal niet meer is dan een opzetje van raadslid Neeleman en een journalist van het AD. Dat zou een neef van Neeleman zijn. De grote grap is dat die "neef" Finse roots heeft, en een Finse voor- en achternaam. Er zijn ook raadsleden die denken dat BING zelf het rapport als "onder de maat" beoordeelt. En als BING het rapport niet langer steunt, dan hoeven zij dat ook niet. Het lijkt erop dat er dus niets verandert. De Raad heeft inmiddels een nieuwe wethouder aangesteld die uit Utrecht werd weggestuurd omdat hij ver voor de muziek uit liep, of zelfs (volgens een raadslid van Leefbaar Utrecht) "loog".

Van mij had de wethouder niet weg gehoeven, zo lang hij steun had in de gemeenteraad. Mijn ervaring is dat er niets verandert door het vertrek, of door de komst, van 1 persoon. In de Volkskrant van 25 oktober werd dit blog genoemd als mede basis van het vertrek van de wethouder. Dat is een dubieuze eer. Mijn lol zit in het checken van beweringen en analyseren van beleid. Rond de wethouder waren te veel rare dingen aan de hand. Stopt door het vertrek van die wethouder het wijzigen van stukken in het Raadsinformatiesysteem en de gemeentelijke website? Komen er geen (naar mijn mening) valse persverklaringen meer tot stand, zoals in september 2011? Worden raadsleden niet meer berispt als ze vragen stellen over belangenverstrengeling?

Lansingerland, daar kun je op bouwen

Het team van De Slag om Nederland, met links Julie van Traa en Roland Duong

Lansingerland heeft enorme schulden, nu zo'n 250 miljoen euro, voor 56.000 mensen, wat zeer ongebruikelijk is. Dat werd begin dit jaar vooral toegeschreven aan de bouwopgaven. Dat is nonsens, er staan dikke Vingerafdrukken op de Vinex. Het geweldige VPRO-programma De Slag om Nederland besteedde er aandacht aan, en ik mocht als "verontruste omwonende" mijn analyse geven.

Het beviel ons college helemaal niet om op de nationale televisie te worden bekritiseerd. Ik had de VPRO op het verkeerde been gezet. Alsof dat kan! Toch weer lol hier thuis en onder vrienden, want die weten dat we vroeger bij mij thuis niet naar de VPRO keken. En nou zou ik de VPRO zelfs beïnvloeden!

De wethouder Projecten kreeg de gelegenheid op de radio van RTV Lansingerland nog een keer het eigen verhaal te vertellen. Dat de Vinex zo dwingend was, en het daardoor fout liep met Lansingerland, buiten schuld van burgemeester en wethouders. Waardoor ik dat op het blog kon toetsen op realiteitsgehalte: verkeerde aannames. Immers, wie had in 2006 zelfs feest gevierd voor 10 jaar Vinex? Uiteindelijk was het vrijwillige woningbouw.

Wie het nader bekijkt ziet rare kwesties. Dat Lansingerland verzeild raakte in een van de grote bouwfraudes, ondanks waarschuwingen in de Raad, en waarschuwingen van de accountants.

Ook bij Bleizo zijn er (voor mij) onverklaarbare zaken. Bleizo is een gebied tussen Bleiswijk en Zoetermeer waar de gemeenten wilde plannen hebben, en waar Provinciale Staten vorige week een stokje voor stak. Het is jammer dat het outlet center bij Bleizo niet doorgaat. Ik had het wel leuk gevonden. Net zoals ik het wel leuk zou vinden als er een groot winkelcentrum in Lansingerland zou komen met een mega-supermarkt en wat omringende winkels, waar je op zaterdag ook na 9:30 nog kunt parkeren. Zoiets komt er alleen als het bedrijfsleven niet alleen met de mond, maar ook met de portemonnee erachter staat. Er was geen zicht op dat het outlet center op Bleizo vol zou komen, de ondernemers maakten al terugtrekkende bewegingen om er 10 jaar lang andere producten te verkopen dan die bij het outlet center hoorden. De marktonderzoeken hielden er geen rekening mee dat op 40 minuten afstand nog 2 outlet centers van start gaan. Verder wees onderzoek uit dat voor het Greenport-bedrijventerrein op Bleizo te veel hectares waren gereserveerd. En het kantorencomplex van Bleizo: Nederland lijdt aan een kantoreninfarct. Wie goed naar Bleizo kijkt ziet dat het vooral gaat om de overheid die projectontwikkelaartje wil spelen. En accountants schrijven dat de poppetjes in het spel naar verhouding meer kosten declareren dan gebruikelijk, terwijl de urenregistratie niet helemaal deugt. Eigenlijk was Bleizo alleen winstgevend voor die poppetjes! Ze verzonnen van alles, zoals bekende verlieslatende projecten als Floriade en Olympische Spelen. Of een metro door Bleiswijk. Weet Bleiswijk dat wel? De volksvertegenwoordiging in de Provinciale Staten heeft het dus goed gezien.

De lokale politiek in Lansingerland staat op zijn kop. De PvdA wil de democratische controle van de Provincie op onhaalbare gemeenteplannen afschaffen en inruilen voor bestuurdersclubs als de Stadsregio en Metropoolregio. Bleizo moet gewoon doorgaan, vinden ze. Ik heb er twee artikelen over online gezet: een langere analyse, en een wat kortere reactie mede naar aanleiding van het papegaai-gedrag van de gemeente en het anti-democratische voorstel van de PvdA.

In de langere analyse zit tevens een profiel van onze burgemeester. Of je hem nu bewondert, of juist bekritiseert, hij handelt zoals hij al zijn hele politieke leven handelt, soms democratische processen voorbijlopend. Met veel ongecontroleerde vrijheid. Waar de gemeenteraad niets aan doet. Net zoals ze niet de vertrokken wethouder Projecten begeleidden. Dit kan in 2013 zo ook maar eens verkeerd aflopen. Eerder dit jaar vielen de horti-avonturen van de burgemeester al op, en de (volgens mij) daarmee gepaard gaande stijgende gemeentelijke uitgaven aan glastuinbouw.

Toen ik in april een web bouwde van alle relaties tussen bestuurders en bedrijfsleven kreeg ik dit:

Klik op het plaatje om het groter te zien

Inmiddels zou het web nog groter worden. In augustus mocht raadslid Neeleman geen vragen stellen over de besluitvorming rond reclamemasten langs A12 (zie het gele gedeelte achter die link). Waar bijvoorbeeld opeens geen precariorechten voor golden. Is er een verband met de reclamezuil van de staatssecretaris (vraag het een raadslid!)? Lansingerland kreeg immers cursus van oud-wethouder Van Rey, zo twitterde onze burgemeester.

De burgemeester speelde zelf de rol in een andere uitzending van De Slag om Nederland. Hij had de gemeenteraad van Ridderkerk onder druk gezet om mee te werken met een Stadsregio-plan, op straffe van het afpakken van grondgebied. In de promo werd hij een "brute bestuurder" genoemd. Die promo is inmiddels van YouTube gehaald. De uitzending staat nog bij Uitzending Gemist:

Schuld en boek

Lansingerland begint tekenen te vertonen van instabiliteit. Niet alleen door de frequente bestuurswissels, maar ook door de enorme schuld. In mei publiceerde de Vereniging van Nederlandse Gemeenten de jaarlijkse ranglijst van gemeenteschulden. Lansingerland staat inmiddels op de 12e plaats. Ik was toen bij het jaarlijkse Politicologenetmaal, waar ik hoorde van de plannen voor het doorlichten van het Nederlandse lokaal bestuur. Daarvoor schreef ik een schotschrift, om aandacht te vragen voor de vijf problemen van het lokaal bestuur die ik zie: gebrek aan rationaliteit, veiligheidsproblemen, financieel risicogedrag, inspraakpoppenkast, en integriteitsproblemen/bestuurlijke desinteresse. Omdat ik wilde weten waar schulden nou eigenlijk vandaan komen, heb ik dat financieel risicogedrag nader onderzocht. Zo ontstond op het blog een tweeluik: "Wegkijken van de Werkelijkheid", over de systeemproblemen van het lokaal bestuur, en "Ruimte voor Schuld" met een beginnetje van een economisch model van gemeenteschulden. Bloglezers vroegen wat dat dan betekent voor Lansingerland, waarop het een drieluik werd met "Griekenland aan de Rotte".

In oktober kwam de nieuwe Begroting 2013-2016 online. In plaats van dat de gemeente wat zou doen aan de hoge schulden, waren ze van plan om 150 miljoen extra te lenen (tot 400 miljoen in 2016). Het gevaar dat Lansingerland onder curatele zou komen steeg, en daarmee de kans op de daarmee samenhangende stijging van de lokale lasten. Die al heel hoog zijn. De begrotingscijfers wijzen erop dat Lansingerland het Nederlandse gemeenterecord voor schulden (uit 2006) gaat breken.

Dus heb ik in korte tijd het drieluik samengevoegd met allerlei artikelen waar het drieluik naar verwees (over de hogesnelheidslijn, over de gevaarlijke pijpleidingen, over de Vingerafdrukken op de Vinex) en ontstond het boek "De Staat van het Lokaal Bestuur en het Lot van Lansingerland". Onder het motto "No New Taxes".

Omdat je over wat ik schrijf niet moet mokken, heb ik er een serie mokken bij laten maken, die samen met het boek bij boekwinkel Van Atten in Berkel en Rodenrijs te koop waren. Laatst heb ik er weer een doos gebracht, dus wie er nog een wil moet niet lang wachten. Multicopy/Foto de Klijne, om de hoek bij Van Atten, verkoopt evt. losse extra exemplaren. Het boek is een Lansingerlands project, waar aan de totstandkoming een aantal lokale bedrijven en personen hebben meegewerkt. Meer over het boek staat hier.

Het is overal verkrijgbaar, in elke boekwinkel en webwinkels van Ako tot NRC Lux. Mijn uitgever levert ze rechtstreeks uit de webwinkel en levert evt. een eBook. Boekhandel Van Atten in Berkel en Rodenrijs heeft bij gedrukte boeken voor maar 2,50 euro extra ook die mokken erbij. Zo lang de voorraad strekt.

Die ziet er ongeveer zo uit (artist impression):

De schulden van Lansingerland komen niet door de bouwcrisis, niet door de fusie, niet door de status van groeigemeente, maar door overinvesteringen en overbestedingen, die verstandige gemeenten vermijden.

Dit boek is voor iedereen met interesse in lokaal bestuur in Nederland, voor wie meer wil weten van Nederlandse gemeentefinanciën en gemeenteschulden, en voor de inwoners en bedrijven van Lansingerland. De book trailer is meer specifiek voor Lansingerland:

RTV Rijnmond noemde het "een kritisch boek". De Heraut plaatste een groot interview met foto. En de nieuwsbrief van de Nederlandse Kring voor de Wetenschap der Politiek nam het boek op in de maandelijkse nieuwsbrief.

Interview door RTV Rijnmond:

(Filmpje gemaakt door RTV Rijnmond)

Studenten van de opleiding Financial Service Management aan de Hogeschool Inholland te Den Haag kwamen in december op bezoek in het kader van een onderzoek over risocomanagement. Ik had mijn boek op tafel gelegd om te laten zien. Wat bleek: ze hadden het bij zich, in gelezen staat. Het was heel verrassend te ontdekken dat het boek een bredere doelgroep dient.

Wens

Voor 2013 hoop ik dat de gemeente Lansingerland bij zinnen komt, en veel minder aanleiding geeft om iets op dit blog te zetten. Als het even kan geen kopij meer over integriteit, of financiële truukjes, of over woningbouw te dicht naast gevaarlijke pijpleidingen. Van de hogesnelheidslijn wil ik in 2013 alleen nog maar schrijven dat de exploitant van de spoorlijn zich houdt aan de geluidsafspraken, die inmiddels wet zijn geworden. Een jaartje geen Kamerverkiezingen zou mooi zijn.

Prettige feestdagen en een gelukkig, gezond en vrolijk 2013!